شکلاتهای مغزدار 36% ، شکلات های تختهای %19، جعبههای شکلات فصلی و مناسبتی 14% از فروش این بازار را تشکیل میدهند.
آمار و ارقام ارائه شده جزئیات بیشتری در مورد تجارت داخلی تولیدکنندگان شکلات در بریتانیا ارائه میدهد. این آمار واردات شکلات به بریتانیا را شامل نمیشود اما از آنجا که واردات تنها 4% از بازار این کشور را در بر میگیرد این ارقام به ارقام واقعی بسیار نزدیک هستند.
تجارت خارجی شکلات در بریتانیا
در مقابل، به نظر میرسد که صادرات محصولات کارخانجات شکلات سازی بریتانیا در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است، و در حالی که طی چند سال اخیر واردات شکلات به این کشور از 8/11% به 1/13% افزایش پیدا کرده، اما شایان ذکر است که این افزایش واردات به کلی شامل واردات از ابر شرکتهای تولیدکننده شکلات میشود.
با به قدرت رسیدن شرکتهای نستله و هرشی در بازار جهانی شکلات و از آنجا که تولیدکنندگان شکلات بریتانیایی از چندان قدرت و قدمتی در مقابل این ابرشرکتها برخوردار نیستند، و با توجه به اینکه بسیاری از این غولهای صنعت شکلات سازی در قاره اروپا واقع شدهاند، میبایست تسلط سه شرکت بزرگ نستله، مارس و کلبری را پذیرفت و بیان کرد که صادرات شکلات بریتانیا به سایر کشورهای اروپایی دچار افت شدیدی شده است.
مهمترین بازار وارد کنندة محصولات بریتانیا بازار شکلات جمهوری ایرلند است که فاقد تولیدکننده شکلات داخلی میباشد. از دیگر کشورهای مهم که محصولات صنعت شکلات بریتانیا به این کشورها صادر میشود میتوان به عربستان سعودی، آلمان، فرانسه، کانادا و هلند اشاره کرد.
مصرف شکلات در بریتانیا
میزان مصرف شکلات در بریتانیا در ابتدای دهة نود میلادی در سه سال متوالی هر سال به طور متوسط با رشدی 4/3 درصدی افزایش پیدا کرده و پس از آن به طور مداوم اما با روندی ناچیز در حال کاهش بوده است. طبق آمار و ارقام مهمترین خریداران شکلات در بریتانیا زنها با میزان خرید 66% هستند و در کمال ناباوری کودکان تنها 8% از این میزان را تشکیل میدهند. این در حالی است که مردان علاقه به خرید شکلات برای خود دارند و مصرف شکلات آنها به مراتب کمتر از زنان و کودکان است.
قوانین صنعت شکلات در بریتانیا:
شرایط عمومی:
مستندات موجود در شرایط عمومی صنایع غذایی بریتانیا شرایط مربوط به موارد زیر را شامل میشود:
- نگهدارندهها و تثبیت کنندهها در تولید محصولات
- تنوع افزودنیها به منظور کنترل چرخة محصولات
- دقت در سنجش وزن و سایر شاخصها
- رابطه مواد غذایی و حفاظت از محیط زیست
- چرخه مواد غذایی
- حمایت از مصرف کننده
- مواد اولیه و مرتبط با مواد غذایی
- سلامت غذایی
- اهمیت بر چسب زدن و اتیکت زدن محصولات
- بهداشت غذایی
- معیارها و دستورالعملهای بهداشت غذایی
- اهمیت سلامت غذایی در محصولات صادراتی
یکی از مهمترین این مقولهها، مسئله سلامت غذایی است که البته این مبحث و مقولة حمایت از مصرف کننده بوسیلة قوانین سرسخت وضع شده به شدت کنترل میشوند. بخش عمده این شرایط در دهه 1990 میلادی تدوین و تعیین شده است که بخش گستردهای از فعالیتهای تبلیغاتی مرتبط با صنایع غذایی، مراحل تهیه و تولید محصولات و سایر مقولههای مرتبط با محصولات وابسته به صنایع غذایی را در بر میگیرد.
اگرچه نکتة بسیار مهم آن است که هرگز کسی به جزئیات و جنبههای مهم و محدودکنندة قوانین ذکر شده در این آئین نامه پی نخواهد برد چرا که طبق همین آئین نامه تنها دولت قدرت و اجازة دسترسی به جزئیات ذکر شده در آئین نامه را دارد.
مهمترین تخلفات ذکر شده در آئین نامه عبارتند از:
1- فروش و در اختیار داشتن به قصد فروش محصول غذایی که از شرایط سلامت غذایی برخوردار نباشد.
2- ارائه محصولات غذائی مضر برای سلامتی انسان.
3- فریب دادن مشتری به قصد خریداری محصولی که طبیعی نبوده و یا واجد شرایط کیفی مناسب نمیباشد.
4- تبلیغ و توصیف اشتباه و گمراه کننده در ارائه یک محصول.
نیاز به بالاترین درجه از استانداردهای بهداشتی در امور مرتبط با تولید مواد غذایی، از مهمترین نیازهای اساسی در صنعت مواد غذایی بریتانیا محسوب شده و در دستیابی به آن نیازمند ساختارها و روشهای اصولی و نیروهای حرفهای میباشد. بنابراین کاربرد ساختارهای اصولی در دستیابی به بهداشت محصولات امری مهم تلقی شده و باعث پیشگیری از بروز یکی از تخلفات ذکر شده در آئین نامه بوده و در راه رسیدن به سلامت غذایی کمک شایانی میکند.
طبق تأکید مستقیم اتحادیه اروپا، شرکتهای صنایع غذایی موظف به ارائه برنامههای آموزشی به منظور تعلیم نیروها و بالابردن کارآیی آنها در یک سطح واحد هستند. انتظار میرود که در آیندهای نزدیک و تحت قوانین جدید، اصول و فرآیند تعلیم این نیروها در شرکتهای صنایع غذایی به یک اصل مورد نیاز تبدیل شود. همچنین بر اساس این آئین نامه پیگرد و تعقیب قانونی شرکتهای تولید کننده مواد غذایی که در رعایت اصول بهداشتی موردنظر کوتاهی کرده و یا دچار غفلت شدهاند میتواند منجر به جریمة دو هزار پوندی برای هر تخلف شود، همچنین آلودگیهای مشاهده شده در مواد غذایی میتواند جریمهای بیست هزار پوندی را برای هر مورد تخلف در پی داشته باشد.
نه تنها نیروهای تعلیم دیده در مقولة بهداشت غذایی امری مهم و حیاتی تلقی میشوند بلکه موارد زیر نیز از اهمیت بسیاری برخوردارند: اثبات رعایت اصول بهداشتی، کنترل محصول به منظور عاری بودن از هر گونه شیء خارجی، دستگاههای کنترل دقیق محصول، فرآیند اطلاع رسانی به مشتری و در نهایت برقراری ارتباط با نهادهای مسئول بهداشت و محیط زیست مناطق مختلف، در مجموع آنکه تحقق و دستیابی به درکی مناسب از شرایط جدید اتحادیه اروپا (که برخی از آنها در دستیابی به بهداشت موردنظر بسیار مفید و کاربردی هستند) امری بسیار مهم تلقی میشود. چنین شرایطی به منظور پیشبرد یک صنعت برای دستیابی به اصول اولیة تعلیمی مرتبط در نظر گرفته شده و هیچ اجبار قانونی به منظور پیروی از آنها وجود ندارد.
اما کشور انگلستان از قانون خاص خود در صنعت شکلات برخوردار است، مانند قانون نظارت بر محصولات صنعت شیرینی و شکلات (مصوبه 1984) که منشاء اصلی برنامههای شورای نظارت بر قوانین و اعضای مرتبط با تولیدات شیرینی و شکلات، محسوب میشود.
روشهای ارزیابی شکلات در بریتانیا
تنها نکتة شایان ذکر آنکه بخش جدا از رعایت قوانین و مقررات در فرآیند ارزیابی کیفی محصولات شیرینی و شکلات بریتانیا توسط وزارت کشاورزی شیلات و صنایع غذایی این کشور انجام میشود.
تولید کنندگان مهم شکلات در بریتانیا
بخش تولیدی صنعت شکلات بریتانیا بسیار عظیم و دارای جنبههای مختلف است که البته زیر سلطة سه شرکت بزرگ Nestle Rowntree , Mars , Cadbury قرار دارد. اگر چه پتانسیل وجود ضلع چهارم مربع قدرت نیز وجود دارد اما این ضلع چهارم را نیز میتوان شرکت Terry's دانست که تحت کنترل گروه اقتصادی امریکایی Philip Morris قرار دارد. Cadbury یک شرکت مستقل انگلیسی در منطقة برنویل میباشد، شرکت Mars ریشة آمریکایی دارد و نستله نیز که به عنوان بزرگترین شرکت تولید صنایع غذایی در جهان کاملاً شناخته شده است. یکی از جنبههای بازار شکلات انگلیس به خصوص از زمان تشکیل بازار مجزای قاره اروپا، جنبة بینالمللی ساختن تولیدکنندگان این صنعت است.
در حال حاضر اروپا با حجم عظیمی از گروههای خرده فروشی و تولیدکنندگان مواجه است که از موقعیتهای مناسب و به دلایلی مانند «قدرت نهفته در یک لوگو یا مارک، ضعف مارکهای خصوص و تنوع محصولات در خرده فروشی و تضعیف بازارهای بزرگ» سود میبرند.
ویژگیهای تولید کنندگان مهم شکلات در بریتانیا:
طبق آمار و ارقام مستند سهم هر یک از چهار شرکت بزرگ بازار شکلات انگلستان از این بازار عبارت است از: (28%) Cadbury، (26%) Nestle، (23%) Mars و (4%) Terry's .
1- Cadbury:
این شرکت یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مواد غذایی در بریتانیا و همچنین قارة اروپا محسوب میشود که در دوشاخة عظیم و پرسود شکلات و نوشیدنیهای گازدار فعالیت میکند. قدمت این شرکت به بیش از دویست سال پیش باز میگردد.
Jacobs Schweppes فعالیت خود را در زمینة تجارت آب معدنی در سال 1783 در ژنو آغاز کرد. چهل و یک سال پس از آن John Cadbury برای نخستین بار در شهر بیرمنگهام شروع به فروش چای و قهوه کرد و پس از تنها چند سال کاکائو و شکلات تبدیل به شاخة اصلی تجارت شرکت Cadbury شد. در سال 1969 هر دو شرکت با یکدیگر ادغام شده و از آن پس یک استراتژی واحد و مشترک را در سرتاسر جهان دنبال میکنند.
این شرکت در بیست و سه کشور دنیا خط تولید داشته و محصولات خود را در 156 کشور به فروش میرساند و یکی از خوشناترین شرکتها در صنعت شکلات محسوب میشود. Cadbury جدا از در اختیار داشتن مقام نخست مهمترین تولیدکنندگان شکلات در بریتانیا، در این زمینه در عرصه قاره اروپا پس از Suchard, Mars, Nestle و Ferrero در رتبه پنجم قرار دارد. دلایل این موقعیت به احتمال بسیار ناشی از دو عامل زیر میباشد: نخست آنکه بازار اروپا چهار برابر گستردة از بازار بریتانیاست و دوم آنکه درجة اشباع این بازار بالاست و اینها برای Cadbury مزیت محسوب میشوند.
یکی از تلاشهای Cadbury به دستگیری بازار محصولات شکلاتی بر پایة شکر است. این شرکت اقدام به تولید یک بیسکویت ویفری به سبک اسپانیائی کرده و به محصولات شکلاتی خود تنوع بخشیده است و همچنین با چندین شرکت تولید کیک و کلوچه وارد مذاکره شده تا با همکاری این شرکتها اقدام به تولید کیک و کلوچه تحت نام Cadbury کند.
حضور Cadbury در ایالات متحده از سال 1988 تثبیت شده و امتیاز آن به شرکت Hershey فروخته شد. Hershey تولید محصولات Cadbury را تحت امتیاز خود ادامه داد. Cadbury در تلاش است که حضور بینالمللی خود را بواسطة حضور در افریقا ، هندوستان و سرزمینهای اقیانوس آرام محکمتر سازد و افزایش درآمد و هزینه کردن آن در این مسیر موجب افزایش مقبولیت و محصولات شرکت میشود.
2- Nestle:
از سال 1993 شرکت Nestle با در اختیار داشتن 20% از کل سهم بازار شیرینی و شکلات اروپا مهمترین شرکت تولیدکننده شیرینی و شکلات در این قاره و پیشتاز این بازار محسوب می شود. از سال 1992، شرکت Nestle به دنبال خرید چند شرکت اروپایی با مارکهای نستباً معروف بود تا از این طریق جایگاه بینالمللی خود را محکمتر از پیش سازد. اما بین سالهای 1987 و 1988 و در نتیجه یک درگیری با Suchard (که برای همگان آشکار شد) Nestle اقدام به خرید Rowntree کرد و در نتیجه این عمل، این شرکت در حال حاضر بیشترین میزان فروش شیرینی و شکلات در جهان را از آن خود کرده است. این اقدام Nestle در سال 1988 جایگاه نخست این شرکت در اروپا را تثبیت کرد در حالیکه پیش از آن، این شرکت در جایگاه پنجم بازار شکلات اروپا قرار داشت.
در بریتانیا Nestle ، 26% از بازار این کشور را در اختیار دارد که این میزان تنها 2% کمتر از Cadbury است. نقطه قوت Nestle در تولید محصولاتی مانند KitKat و Quality Street بیان شده است، اما در کنار اینها باید از محصولاتی مانند After Eight , Black Magic, Bianco, Smarties و ... نیز نام برد.
3- Mars:
Forrest E.Mars در سال 1932 از امریکا به انگلستان رفته و در منطقه تجاری Slough کارخانهای اجاره کرده و آغاز به تولید شکلاتهای دست ساز Mars کرد که خیلی زود به محصولی پرطرفدار تبدیل شد. پس از آن از دهة 1960 میلادی، شرکت شکلات سازی مارس با تأسیس کارخانههایی در هلند، اتریش، فرانسه و آلمان شروع به گسترش فعالیت خود در قاره اروپا کرد.
در سال 1991 تمامی واحدهای اروپایی شرکت ادغام شده و تحت نام SFE در منطقه تجاری Slough در انگلستان به فعالیت خود ادامه دادند.
در سال 1993 شرکت مارس رتبة دوم بازار شکلات اروپا را با داشتن سهمی معادل 16% این بازار در اختیار خود داشت.
Mars یکی از نخستین شرکتهایی که پتانسیل بازارهای نوین پس از عصر آهن را کشف کرده محسوب میشود و هم اکنون یکی از مراکز رشد تجارت و بازار این شرکت قلب اروپا محسوب میشود.
اگر چه مهمترین و شناخته شدهترین محصول این شرکت شکلاتهای Mars هستند اما محصولات دیگری مانند M&M, Bounty, Snickers, Twix و ... نیز جزء پرفروشترین محصولات این شرکت محسوب میشوند. نقطه ضعف شرکت مارس تولید شکلاتهای هدیه و جعبهای محسوب میشود که البته این نقطه ضعف با قدرت چشمگیر این شرکت در تولید محصولات ذکر شده فوق کاملاً جبران شده است.
در سالهای اخیر پیشبرد و گسترش محصولات شرکت بر تولید محصولات در اندازههای مختلف متمرکز بوده است و در حال حاضر مهمترین محصول شرکت، یعنی شکلات Mars در سه اندازه مختلف تولید میشود. جایگاه شرکت Mars در بازار بریتانیا پس از Cadbury و Nestle در رتبه سوم کاملاً تثبیت شده است.
4- Terry's of York:
شرکت Terry's of York جایگاه چهارم بازار شکلات بریتانیا را با سهمی حدود 4% از کل این بازار از آن خود کرده است. پیش از ادغام شدن با شرکت بیسکویت سازی United در سال 1982 زمینه اصلی فعالیت Terry's تولید شکلاتهای جعبهای ، هدیه و فصلی بوده است. اما کمی پس از آن شرکت وارد عرصة تولید سایر محصولات گشت. در سال 1992 این شرکت به گروه Philip Morris/Suchard پیوست و از آن پس تا به امروز تحت نام این گروه به فعالیت خود ادامه داده و قرارداشتن در جایگاه چهارم بازار شکلات بریتانیا دستاورد مهمی برای این شرکت محسوب میشود.
شبکه خبری صنایع غذایی ایران - فودنا