بسته بندی
بسته بندى چهره کالاست. در یک تقسیم بندى کلى، سه سطح اصلى مى توان براى هر کالا درنظر گرفت. اول خود کالا که خدمات مشکل گشا یا فواید اساسى آن را هنگام خرید انتظاردارند. شالوده کالا پاسخ به این پرسش است که خریدار واقعاً چه چیز را مى خرد؟ درسطح بعدى طراحان کالا بر مبناى شالوده کالا، یک کالاى واقعى را به وجود مى آورند که بسته بندى در این سطح قرار مى گیرد. بسته بندى به همراه مواردى مثل طرح و نام تجارى و کیفیت به نحوى با هم ترکیب مى شوند که ارائه فایده اصلى کالا امکانپذیر باشد. آخرین سطحى که مورد توجه قرار مى گیرد مزایاى اضافى مثل خدمات پس از فروش، تضمین هاو نصب و شرایط تحویل است. بسته بندى سبب ساز اولین ارتباط مستقیم با مشترى است و تاحد زیادى وظیفه ارائه یک تصویر ذهنى مطلوب از کالا را به عهده دارد. از نظر روانى اولین برخورد و تصویرى که ما از اشخاص داریم مهمترین تصویر و تعیین کننده ترین است حتى در یادآورى اشخاص بعد از ۲۰ سال به ذهن ما مى آید، این قاعده در مورد کالا هم صادق است.
آمارى ۸۰۰۰ ساله از بسته بندى در دست است که به صورت ظروف ساخته شده از حصیر وهمچنین ظروف گلى و لعابى زمخت در بین النهرین و مصر کاربرد داشته است. در تعاریف جدید بسته بندى به معنى ساخت و تعبیه و تهیه ظرفى است که سلامت کالاى مظروف یامحتواى خود را در فاصله زمانى بعد از تولید و در مراحل حمل و نقل و انباردارى وتوزیع مصرف نهایى حذف کرده و از صدمات و خطرات احتمالى فیزیکى یا شیمیایى جلوگیرى مى کند. به تعبیرى بسته بندى، چراغ قرمزى است در برابر توقف عابران جلوى ویترین خرده فروشى ها و به حق آن را به عنوان «فروشنده خاموش» مى شناسند. بسته بندى، چهره کالاست چون مشترى از طریق بسته بندى محصول را شناسایى مى کند. بسته بندى پیام تولیدکننده را به خریدار مى رساند و بین آنها ارتباط برقرار واطلاع رسانى مى کند. بسته بندى به محصول شخصیت مى دهد و محافظت از کالا را دربرابر ضربه، رطوبت، شرایط اقلیمى، بوها، گازها، ارتعاش،میکرو ارگانیسم، فشار، متلاشى شدن و حشرات به عهده دارد. تعدادى از تئوریسین هاى بازاریابى از بسته بندى به عنوان پنجمین متغیر قابل کنترل بازار (در کنار محصول و قیمت و مکان و ترفیع) یاد مى کنند. امروزه به عنوان یک صنعت دردنیا معرفى و مطرح مى شود و براى آن انواع مختلفى برمى شمرند: دربعضى موارد بسته بندى پس از مصرف شدن محتواى اصلى کاربرد مجدد پیدا مى کند یا اینکه پس از مصرف، دور ریخته مى شود. در تقسیم بندى هاى دیگر بسته بندى را از نظر مواداولیه (چوبى، مقوایى، کیسه اى، پلاستیکى) از نظر محتوایى (میوه جات، لوازم خانگى) از نظر تکنولوژى تولید (بسته بندى وکیوم روکش پلى اتیلن...) و از نظر مراحل تولید (بسته بندى براى مصرف کننده مثل شامپو و لوازم بهداشتى و ... بسته بندى براى حمل و نقل به منظور حفاظت و ایمنى ... بسته بندى بزرگ صنعتى مثل استفاده از پالت) تقسیم بندى مى کنند.
ویژگی های بسته بندی مطلوب
بسته بندى به عنوان یکى از ابزارهاى مهم بازاریابى شناخته مى شود و شرکتها و دولتهابراى افزایش توان رقابتى خود در بازارهاى داخلى و خارجى از آن سود مى برند. امروزه از بسته بندى فقط براى محافظت از کالا استفاده نمى شود، بلکه براى آن نقشها ومسؤولیت هاى زیادى قائلند از جمله اینکه ارزش افزوده ایجاد کند و به خریدار پرستیژ و اطلاعات دهد.باید مشترى را جلب کند، جذابیت داشته باشد، شخصیت و شأن مشترى را حفظ کند و به مصرف کننده احترام بگذارد. فرهنگ و ارزشها را در کشور هدف در نظر داشته باشد و از فرهنگى استفاده کند که براى مردم لذتبخش است. نوع و جنس مواد اولیه ازنظر بهداشتى و ایمنى مناسب انتخاب شود و سلامتى در مورد مصرف را تضمین کند. گفتنىاست نباید هزینه بسته بندى آنقدر زیاد باشد که بهاى فروش کالا را نسبت به کالاهاى مشابه غیرقابل رقابت کند. باید طورى طراحى شود که دسترسى به کالا راحت و به راحتى قابل حمل باشد، به خود کالا لطمه نزند و مطابق با استانداردها، مقررات بازار و کشورمورد نظر باشد.
مواد مصرفى، قابل بازیافت باشد، تولید آشغال نکند و به محیط زیست لطمه نزند. (در کشور آلمان مدتها است جنبشى به نام «تفکر سبز» براى کنترل بسته بندى در برابر آسیب به طبیعت به وجود آمده است) بسته بندى باید طورى باشد که قابلیت هدیه دادن را داشته و باشرایط آب وهوایى کشور مورد نظر همگون و هماهنگ باشد، اوزان کشور هدف را در نظر داشته باشد و فرهنگ و سلیقه و عادات خریداران در نظر گرفته شود و با ساختار بازار خرده فروشى سازگارى داشته و سطح درآمد و قدرت خرید مشتریان را درنظر داشته باشد. ترکیب صفات ظاهرى بسته تداعى کننده مشابهت و تلقین کننده کیفیت برتر و رنگ آمیزى و اشکال و خطوط و رنگ و طرح مبین خواص کالا باشد. مواد تشکیل دهنده کالا را اعلام و مخابره و آنالیز محصول را ذکر و نحوه مصرف رابیان کند. چنانچه خطراتى درمورد مصرف وجود دارد ذکر کند و شرایط نگهدارى و تاریخ مصرف و تاریخ تولید و قیمت و اندازه و حجم وزن و ارتفاع را بنویسد و براحتى و با کمترین کوششى قابل رؤیت باشد.
طراحی بسته بندی
به طور کلى در بسته بندى محصولات دو جنبه عمده زیر مورد توجه قرار مى گیرد:
1. کاربردى بودن
2. جذابیت
جنبه کاربردى بسته بندى، ناظر بر ویژگى هایى مثل حفاظت از محصول، سهولت استفاده از محصول و سهولت جابه جایى محصول است. جذابیت بسته بندى بر زیبایى شکل و رنگ و نوشتار آن دلالت مى کند.
طراح باید ابتدا تمام اطلاعات لازم درباره محصول، بازار، رقبا و کارفرما و ... را به دست آورد. این اطلاعات شامل بودجه، زمان لازم براى انجام و اتمام کار و موضوعات فنى و مقررات قانونى و اهداف طراحى و استراتژى بازاریابى و خصوصیات برجسته محصول است که آن را ازبقیه متمایز مى کند. طراح با مطالعه نشریات و گزارشهاى تخصصى و پرس و جو، از خرده فروشى ها و ... به جمع آورى و تحقیق مى پردازد. وى باید بداند چه تعداد جعبه بایدتولید شود و ماشین هاى موجود در چه شرایطى هستند. بالاترین سرعت مناسب تولید چیست وتناسب آن با تولید سالانه چگونه است؟ طراح بسته بندى باید با توجه به توان اقتصادى مصرف کنندگان، بسته بندى را طراحى کند. براى مثال براى خانواده هاى کم درآمد که وجه اقتصادى مهم است، در نظر گرفتن بسته بندى با سایر خانواده مناسب تر است یا با توجه به تغییر الگو و سبک زندگى در بعضى جوامع که تعداد افراد خانواده کم مى شود ارائه بسته بندى هایى که نیاز دو نفر را تأمین کند مورد استقبال خواهد بود. طراح حرفه اى بسته بندى باید توان تحلیل دقیق خصوصیات فرهنگى کشورها و بازارهاى خرد و کلان راداشته و داراى ویژگى هاى خاصى باشد. وى علاوه بر اینکه باید درکى قوى از حجم و فرم داشته و باید گرافیست قابلى نیز باشد و در مورد تکنولوژى تولید و مواد مورد استفاده در صنعت بسته بندى، آگاهى کامل داشته باشد زیرا این آگاهى باعث ارائه طرح هاى عملى و اقتصادى و ابتکارى خواهد شد. در طراحى بسته بندى باید به نکات زیر توجه کرد:
هویتمندى :این اصل به قدرى مهم است که بیشتر شرکتها سالها طرح کالا راثابت نگه مى دارند. چون طرح منحصر به فرد آن از لحاظ نام، مارک تجارى و ویژگى هاى طرح موجب تمایز محصول شرکت از رقبا مى شود و در حافظه بلندمدت مشتریان جاى گرفته مى گیرد. از این رو در طراحى اولیه باید دقت لازم را کرد تا بعدها نیاز به تغییر نباشدو خدشه اى بر ارتباط بصرى خریداران با محصول وارد نشود.
اجزا و حفاظت و دسترسى:هدف اصلى از تهیه بسته، حفظ و نگهدارى خواص محصولات و دسترسى راحت به محتویات داخل بسته است. به علاوه هر یک از عوامل توزیع ومصرف نیز از بسته بندى انتظاراتى دارند،براى مثال خرده فروشان بسته بندى را نیازدارند تا براحتى در معرض دید و نمایش خریداران قرار گیرد و یا در اندازه هاى متفاوت باشد تا با قدرت خرید مشتریان گوناگون متناسب باشد. مصرف کنندگان نیز نوعى از بسته بندى را مى پسندند که براحتى قابل حمل باشد و براحتى به محتویات آن دسترسى پیداکنند.
مقرون به صرفه: هزینه بسته بندى نباید قیمت تمام شده محصول را به حدى بالاببرد که تعداد قابل توجهى از مشتریان از خرید محصول منصرف شوند.
طراحى گرافیکى بسته بندى:گرافیک بسته بندى به سه موضوع اصلى فرم، رنگ وانتخاب خط مناسب مربوط مى شود. طراح در انتخاب این سه موضوع اصلى باید به تفاوتهاىفرهنگى بین جوامع و گروههاى مختلف جامعه توجه کند، براى مثال بچه ها بیشتر از هرچیز به رنگ توجه مى کنند در صورتى که مردان بیشتر به شکل دقت مى کنند.
رنگ:رنگ از دوران باستان مورد توجه و تحقیق بوده است. در عصر حاضر نیزرنگ در فرهنگ هاى مختلف داراى مفاهیم گوناگون است. به طورکلى مى توان گفت رنگ مشکى در سالهاى اخیر به دلیل عمیق بودن و خنثى بودن با اینکه سمبل اندوه است در بسیارى از بسته بندى هاى لوکس مانند عطریات و ... استفاده مى شود که درواقع یک نوع حساشرافى را القا مى کند. رنگ سفید احساس خنکى، معصومیت، صداقت و پاکى را القا کرده وبخصوص وقتى با رنگ آبى بیاید ترکیب مناسبى را ارائه مى کند. سبز آرام ترین رنگ هاستو در هیچ جهتى حرکت نمى کند و سمبل فرهنگ بورژوازى است که بى حرکتى را تداعى مى کند. درواقع سبز، امید زندگى است و آبى مملو از تفکر و جدیت است. سرخ علامت شادى،نیرو، قدرت مردانگى و تحرک است. هم جدیت و هم وقار و مهربانى را القا مى کند و هرچه تیره تر مى شود جدى تر و عمیق تر و جسمانى تر مى شود و در حالت صورتى رمانتیسم وخجالتى بودن را القا مى کند. نارنجى رنگى زنانه است که زندگى روحانى درونى را القامى کند که هر چه تاریک تر مى شود بشر را بیشتر به سمت بى نهایت مى خواند. زرد پر سرو صداترین و خیره کننده ترین و پردوام ترین رنگ است و برخلاف آبى عمق را القا نمىکند. بنفش اندیشه اى متفکر و عرفانى و رازگونه را القا مى نماید.
فرم:اشکال مکعب و چهارگوش به دلیل قابلیت نشان دادن مناسب ترین فرم بسته بندى است. همچنین این فرم در قفسه براحتى کنار هم قرار مى گیرند. در طراحى فرم، اندازه نیز از اهمیت بالایى برخوردار است. مثلاً شیشه هاى کوچک عطر، احساس باارزش بودن را القا مى کند.
طراحى خط:یک طراح بسته بندى باید زوایه دید جامعى نسبت به خط داشته باشد که توانایى و تجربه چشم هایش در تشخیص این موضوع در نشریات و پوسترها و علائم خیابانى ناشى مى شود. هر نوع از بسته بندى، نوع خاصى از خطوط را طلب مى کند. مثلاًدر جعبه هاى شیرینى و شکلات باید حروف نرم و کشیده استفاده شود تا حالتى باریک وزیبا داشته باشد. در جعبه هاى دیسک هاى کامپیوتر از حروف محکم استفاده مى شود که دوام را تداعى مى کند. در مورد محصولاتى که خواندن اطلاعات آنها ضرورى است مثلاًداروها، خوانا بودن حروف مهم است و در نهایت براى بچه ها انتخاب حروف درشت مطلوب تراست.
نتیجه: اهمیت کار روى بسته بندى، بارها و بارها اثبات شده است. در مواردى،بخصوص آنجا که ارزش افزوده شرکت از راه بسته بندى ایجاد مى شود - مثل صنایعى که برپایه مونتاژ شکل مى گیرند - به صورت عینى، اثرات بسته بندى قابل رؤیت است. درمواردى پیش آمده که با به کار بردن شیرینگ براى کالایى که درشرکتى مونتاژ مى شده،تقاضا در ماه اول صددرصد افزایش یافته است.
بسته بندی و عملکرد هایش
در تعریف بسته بندی آمده است که بسته بندی به معنای تهیه «ظرف محافظ یا سیستمی که سلامت کالای «مظروف» را در فاصله تولید تا مصرف حفظ کند و آن را از ضربات، صدمات، لرزش، فشار و ارتعاش، مصون نگهدارد». از سوی دیگر بسته‌بندی به مثابه یک فرهنگ بومی، یا ملی و اقلیمی سیستمی است که از سویی موجبات ایجاد ارتباط بین تولید کننده و توزیع کننده را فراهم می آورد واز سوی دیگر بین آن دو و مصرف کننده ارتباط منظم و قابل اطمینانی برقرار می کند. با توجه به مطالب فوق مشخص میشود که به بسته بندی باید با دو دید کاملاً متفاوت ولی همسو، نگریست، دیدی معطوف به شرح وظیفه یک ظرف در قبال مظروفش و دیدی که بیشترجنبه فرهنگی دارد و به نحوی با روحیه، خصلتها، آداب و رسوم، موقعیت اقلیمی ومنطقه‌ای کالا و به طور کلی فرهنگ سازنده و کشور تولید کننده آن مربوط میشود. این یعنی که بسته بندی، نظامی است مرکب که هم وظیفه حفاظتی دارد و هم نقش فرهنگ ارتباطی را بازی می کند و واجد جنبه اطلاع رسانی است و می تواند به عنوان یک رسانه، نقش آفرینی نماید.
عصر کنونی را عصر ارتباطات نام نهاده اند و از آنروست که گسترش آگاهی و رشد ذهن بشری در مقابل عینیت و محیط از یک سو و پیشرفت وسایل ارتباطی از سوی دیگر به انسان و کم و کیف ارتباط او با محیط عینی و ذهنی اش،جایگاه ویژه ای بخشیده است. انسان امروزی به هر شکل و در هر کجا که زندگی می کندبا توجه به نیازهای متنوع و روز افزونی که دارد، خواه ناخواه با دنیایی از علائم،تابلوها، بسته بندی های متفاوت کالاها و ابزارهای تبلیغاتی سر و کار دارد. تبلیغات تجاری و بازرگانی، امروز میلیون ها نفر را به خود جلب کرده و خود یکی ازمشاغل و بخش‌های سود آور اقتصادی شده است. نه تنها معرفی کالا ها و خدمات، بلکه رقابت های تجاری نیز بدون تبلیغات مؤثر و گسترده میسر نیست.
امروزه پیشرفت وتوسعه فن‌آوری در جهان بر همه ی فعالیت های انسان تأثیر گذار بوده است و هم زمان با این امر، توسعه ارتباطات و وسایل ارتباط جمعی نیز توانسته است تبادل اطلاعات واطلاع رسانی را در جهان به صورت گسترده ای جریان دهد. بدیهی است شرکت در این توسعه فن‌آوری و استفاده از پیشرفت وسایل ارتباط بصری همگانی با توجه به ارزش های فرهنگی، ذوق فردی وبیانی نو امری لازم وجدی می باشد. یکی از وسایل ارتباط بصری،بسته بندی کالا ها است که در رویت مصرف کنندگان می‌باشد. بسته بندی کالا در تمامی جهان دو نقش بسیار مهم را ایفا می‌کند. 1- مظروف ساختن کالا 2- معرفی بهتر کالا وتشویق مخاطب به خرید آن.
در واقع میتوان گفت بسته بندی به عنوان یک فروشنده خاموش قلمداد میشود، زیرا کالا ها مستقیماً خود را به خریدار نمایش نمی دهند واین پوشش آن ها است که با اشکال مختلف و جملاتی کوتاه، معرف جنس داخل آن ها می باشدواطلاعات لازم را به مخاطب (خریدار) ارائه می‌دهد.
بدین ترتیب بسته بندی به عنوان اولین وسیله ارتباط بصری با مخاطب محسوب میشود.
ویژگیی های بسته بندی خوب
یک بسته بندی خوب، از محصول در طی حمل و نقل، فرآیند بارداری،قفسه مغازه خرده فروشی و در قفسه خانه مشتری مراقبت می کند. تا زمانی که توزیع محصول را در زمان و مکان مفید ارائه کند. بسته بندی از طریق فراهم آوردن درجه مناسبی از حفاظت در مقابل شکستگی، فاسد شدن و گم شدن محتویات محصول، به ارزش محصول می افزاید.
به طور کلی می توانیم وظایف بسته بندی را به طور خلاصه به صورت زیر بیان کنیم: حفاظت و نگهداری کالا منظور از «حفاظت» پیشگیری از آسیب فیزیکی ومنظور از«نگهداری» توقف یا جلوگیری از تغییرات شیمیایی و بیولوژیکی می باشد،
آسان ترشدن استفاده از محصول
بسته بندی عملکرد مناسبی برای واسطه‌ها، توزیع کنند گان و مشتریان جهت آسایش ارائه می‌کند. بسیاری از تسهیلات که به وسیله یک بسته بندی مناسب ارائه می شوند، چیز هایی نظیر برچسب محصول، نحوه مصرف واستاندارد بودن می تواند باشد.
ساختار اطلاعاتی بسته بندی
ساختار اطلاعاتی یا پوشش اطلاعاتی،دقت و ظرافت فوق العاده‌ای می طلبد، تخصص های گوناگونی را به کار می گیرد و درروح و روان و فکر و اندیشه مخاطب رسوخ می کند. این پوشش به طور مستقیم از زمان،تکنولوژی و فرهنگ تأثیر می پذیرد مانند محتوی، خود تاریخ انقضایی را یدک می کشد. به همین دلیل است که بسته بندی کالاها، هر چند وقت یکبار، با تغییر تکنولوژی ساخت یا کشف رنگ های جدید در بسته بندی تغییر می یابند و دگرگون می شوند.
بسته‌بندی علاوه بر قابلیت حمل و نقل، با نوآوری می تواند در زمینه های تکنیکی، هنری و ارتباطی، کالا را برای بازار جذاب و قابل جلب توجه کرده و از این نقطه نظر میان کالا و مصرف کننده رابطه نوینی برقرار سازد، کمتر پدیده ای ارتباطی مانند بسته‌بندی، دو ویژگی جاذبه فردی و اجتماعی را تواماً با خود همراه دارد. در تعریفی سیستماتیک، بسته بندی را می توان پوششی از یک سیستم دانست که کالا نامیده می‌شودو کالا عبارت است از دانشی که توسط انرژی در جرم ثابت شده است؛ از طرف دیگر هرسیستمی که محتوای دانش است به ناچار دارای دو نوع پوشش نیز می‌باشد: یکی پوشش حفاظتی و دیگری پوشش ارتباطی، اطلاعاتی.
بسته بندی و تبلیغات
امروزه برای رساندن پیام های تبلیغاتی از وسایل عدیده ای مانند بروشور و کاتالوگ، پوستر، مطبوعات،رادیووتلویزیون، سینما، نمایشگاه های تبلیغاتی استفاده می گردد و بسته بندی یکی ازآن ها است .
بسته بندی، لبه رقابت محصولات است، ایجاد انگیزه برای خریدار، به ویژه برای یک محصول جدید، بیش از هر چیز به کیفیت و تاثیر بصری بسته بندی مربوط میشود.ایجاد تمایز اولین قدم است. در مرتبه بعد، باید طرح و حجم بسته زیبا و جالب باشد و بالاخره کیفیت محصول بسیار مهم است.
برای ایجاد تمایز دو عامل مهم دراختیار داریم. یکی شکل فیزیکی و یکی طرح و شکل گرافیک آن یعنی طرح و رنگ که شامل لوگو و تصویر و زمینه و حروف میشود. بسته بندی باید معرف محصول خود باشد
مصرف کننده باید قادر به تشخیص ارتباط میان محصول و استفاده‌اش در اولین نگاه باشد. بایدتوجه داشته باشیم که رنگ‌ها سریع‌ترین و مستقیم ترین وسیله برای دستیابی به این هدف هستند.
برای موفقیت در فروش لازم است که رنگ بسته‌بندی با طبیعت و اثرات محصول ارتباط نزدیک داشته باشد.بعد از این، نوبت به رنگ می رسد. وقتی طوفان رنگ همه جارا فرا گرفته، چه بسا بسته‌های سیاه و سفید تمایز بیشتری ایجاد کنند. علاوه براین‌ها محصول باید ادعای جدیدی داشته باشد و مزیتی را به مشتری عرضه کند.
درضمن در جوامع پیشرفته تر، به اطلاعات نوشته شده روی بسته بندی ها توجه دقیق تریمی‌شود. هر بسته‌ای که توضیحات و مشخصات بیشتر درباره محصول و مواد تشکیل دهنده آن داشته باشد، قابل اعتمادتر است.
یکی از وظایف تبلیغات این است که تصویر بسته بندی را در ذهن مشتری حک کند. لازم است که یک بسته بندی به آسانی مشخص باشد و در قفسه فروشگاه قابل تشخیص.
مهمترین نکته این است که بسته بندی بایدسریعا در میان انبوه محصولات نظر خریدار را به خود جلب کند، چرا که میزان کشش بصری که بسته بندی درخریدار ایجاد می‌کند، بر تصمیم خریدار تاثیر فراوانی می‌گذارد. امروزه مصرف کننده مورد هجوم هزاران آگهی و عرضه گوناگون کالاهای مشابه است. بسته باید جلب توجه کند، به طوری که خریدار محصول موردنظر خود را فورا بیابد، زیرا درغیراین صورت به مارک مشابه آن مراجعه خواهد کرد. از طرف دیگر یک بسته بندی خوب نه تنها باید در نقش یک فروشنده ساکت باشد بلکه باید ویژگی‌های آن به گونه‌ای باشد که خریدار آن را بیاد بسپارد و برای خریدهای مکرر بعدی در نظر بگیرد. در اینجا گرافیک بسته بندی بیش از هر قسمت دیگر اهمیت می یابد. بسته ای که خوب طراحی شده باشد،اقتصادی ترین شیوه افزایش فروش است. شاید بتوان تبلیغات را در ساده‌ترین تعریف،نوع اعلان عمومی برشمرد. بخش مهمی از هدف تبلیغات، آگاه کردن مردم نسبت به تولیدات تازه است.
کار تبلیغات یک کار کاملا ارتباطی است، همچون تمام فعالیت های ارتباطی که پیام میان فرستنده و گیرنده را رد وبدل می‌کند. مثلا در یک فروشگاه بزرگ که خود خریداران کالای خود را انتخاب و از قفسه برمی دارند فروشنده ای وجود نداردکه توضیحی در مورد کالا بدهد و باعث جلب نظر خریدار شود و این تبلیغات است که به وسیله تصاویر روی بسته ها و یا تبلیغات مجله و پوستر و بیل برد ها باعث آشنایی مردم با کالا ها می گردد. در تبلیغات تولید کننده و مصرف کننده وجود دارند و پیام تبلیغاتی به وسیله یک رسانه با استفاده از پیام‌های نوشتاری، دیداری و گفتاری وهمان طور که اشاره شد مجلات و پوسترها از طرف تولید کننده فرستاده میشود تا به این وسیله مصرف کننده را علاقه مند به خرید کنند. این روند در نهایت به پرداخت پول برای خرید محصول و یا استفاده از خدمات و تفکرات تولید کننده منجر می شود.
ازآنجا که تکرار اساس یادآوری است، یکی از ارکان در بسته بندی، شعارهای تبلیغاتی نیزهست. زیرا این پیام ها و شعارها چه به صورت پوسترهای تبلیغاتی کنار کالا و چه بسته‌بندی و تصاویر روی کالا در قفسه های فروشگاه در شرایط خرید در دسترس مشتری هستندو وقتی مصرف کننده در اقیانوسی از کالا یا بسته بندی‌های متنوع در یک فروشگاه بزرگ رها میشود، نیاز به تمام کالاها را احساس می‌کند زیرا تحت تاثیر آگهی های کوچک و بزرگ در مقابل خود و بسته‌های جذاب قرار گرفته است. و این جا قدرت چیدمان است که مشتری را جذب خود می کند و جذاب تر بودن بسته بندی‌ها و تصاویر آن ها مهمترین عامل جذب مشتری می تواند می باشد.
در سیستم‌های جدید فروش، فروشنده ای وجود ندارد که توضیحی بدهد و به جای آن خود بسته ها هستند که کالای درون خود راتبلیغ می کنند و ایجاد انگیزه و القای نیاز برای خرید می کنند. اما چه چیز باعث جذابیت بسته‌ها می‌گردد؟ به کار بردن شکل ها، سمبل ها و نشانه های تجاری و نوع چیدن محصولات هم خانواده، در طبقات و خلاقیت در ایجاد تصاویر تبلیغاتی وتصویرسازی های روی محصولات در این مورد حرف اول را می زنند.
نگاهی به صنعت بسته بندی در کشورمان
در کشور ما متاسفانه بعلت مصرف غیر اصولی ، بی ضابطه و بدون حساب و کتاب میوه و سیفی جات و نبود یک سیستم بسته بندی صحیح و عدم شرایط نگهداری مطلوب باعث هدر رفتن قسمتی از بودجه خانواده میشود در سالهای اخیر بعلت رشد جمعیت و کمبود آب زراعتی در نتیجه گران شدن محصولات کشاورزی کماکان خلع یک سیستم بسته بندی صحیح که مار ا به سمت مصرف روزانه مطلوب و صحیح و بهینه محصولات کشاورزی هدایت کند حس میشود.
شما هنگامیکه پا به یک فروشگاه یا سوپر مارکت میگذارید انواع خوراکیهای ، حبوبات ، شکلاتها ، نوشیدنی ها ، مواد آرایشی و بهداشتی و حتی نان را می بینید که در سایزها و اندازهای متفاوت بسته بندی شده و هر فرد براساس نیاز و مصرف خود آن را میخرد ولی چنانچه وارد یک مغازه میوه فروشی شوید به هیچ وجه برای برای میوه ، سبزی و سیفی جات چنین چیزی را نخواهید دید و همه چیز به شکل فله ای خواهد بود از فروشنده سوال کنید آخر شب چه حجم میوه را بیرون میریزد جواب باورنکردنی خواهید شنید.
حال تصور کنید چنانچه وارد مغازه میوه فروشی مشابه ای شوید و ببینید مثلا برای خیار و گوجه نوعی بسته بندی در ظروف یکبار مصرف با درجه بندی یک و دو باتوجه به کیفیت و سایز محصول در حجمهای 500 و1000 گرمی که یک سلفون روی بسته ها کشیده شده و مشخصات واحد کشاورزی و تولید کننده آن روی بسته حک شده چقدر شما را مجاب به خرید آن محصول خواهد کرد حتی اگر قیمت آن مقداری گران تر باشد که البته با یک حساب سر انگشتی میتوان ثابت کرد نه تنها گران تر نخواهد بود بلکه بسیار مقرون به صرفه است .
تاریخچه صنعت بسته بندی
تاریخ نشان داده است که در ابتدای تمدن بشری نیازی به بسته بندی مواد غذایی نبود، بلکه مردم برای بدست آوردن غذا از محلی به محل دیگر می رفتند تا زمانی که پناهگاههای دایمی برای خود پیدا کردند. در چنین شرایطی ناچار بودند غذا را از محل های مختلف جمع آوری کنند و به محل سکونت خود بیاورند. این نیاز باعث شد که اولین انواع بسته بندی نظیر کدوهای خشک شده، صدف ها، برگها، پوست حیوانات و دیگر مواد طبیعی مورد استفاده قرار بگیرند. برای انتقال آب، شیر، ماست، روغن یا دوغ از پوست حیوانات استفاده می شد. از شاخ حیوانات برای حمل و نقل و ذخیره غذا و محصولات کشاورزی استفاده کردند (هنوز در مناطق استوایی از بامبو برای ذخیره سازی مواد غذایی استفاده می شود)
بطور کلی ظهور انقلاب صنعتی به راستی تحول اساسی در نظام تولید کالایی ایجاد کرد. انقلاب صنعتی، جهان را با فوران کالاهای گوناگون صنعتی روبرو کرد. تنوع کالاها و رقابت فشرده میان تولید کنندگان و بازرگانان به تدریج هند را نیز علاوه بر علوم دیگر وارد مجموعه سیستم بسته بندی کرد. با پیشرفت بیشتر، علوم دیگری نظیر روانشناسی فردی، اجتماعی و ارگونومی به این مجموعه اضافه شد. توسعه بسته بندی سبب مستقل شدن این صنعت از مجموعه صنایع دیگر شد و رقابت و نیاز سبب گردید که صنایع بسته بندی سهمی قابل توجه از بودجه های شرکتهای تولیدی را به خود اختصاص دهد. امروزه صنایع بسته بندی تبدیل به یک تکنولوژی قدرتمند شده است.
تاریخچه بسته بندی فلزی
نیاز به بسته بندی بهتر و مقاوم تر منجر به پیدایش و توسه ظروف فلزی گردید. قوطی سازی از زمان ناپلئون شروع شد. برای مدت مدیدی قوطی های کنسرو با دست ساخته می شد. از اوایل قرن بیستم، قوطی های فلزی که شکلی بهداشتی داشت رواج یافت و این امکان بوجود آمد که بتوان از تجهیزات سریعتری برای ساخت، پر کردن و بستن درب قوطی های فلزی استفاده نمود.
تاریخچه بسته بندی کاغذی و مقوایی
نخستین کارخانه کاغذ سازی در قرن ششم توسط چینی ها در سمرقند توسط اعراب این هنر به آنها آموخته شد سپس اعراب کارخانه ای در بغداد تاسیس کردند که در این کارخانه نخستین بار به جای بامبو از پارچه های سفید استفاده شد.نخستین کارخانه کاغذ اروپا در اسپانیا بوجود آمد. اسپانیایی ها برای تولید خمیر از آسیابهای آبی استفاده نمودند و کم کم توری سیمی جایگزین توری های بامبو که بوسیله چینی ها بکار می رفت، بعد ها این هنر وارد کشورهایی دیگر نظیر فرانسه و هلند شد. در ایران بعد از کارخانه سمرقند که توسط چینی ها اداره می شد، اولین کارخانه کاغذ سازی در سال 1328 در کهریزگ احداث شد که کاغذ های باطله را برای تولید کاغذ و مقوا استفاده می کرد، بعد از آن تعدادی واحد تولیدی دیگر در سایر نقاط ایران بوجود آمد. اولین کارخانه مدرن ایران در سال 1349 در «هفت تپه خوزستان» برای تولید کاغذ های تحریر با استفاده از تفاله نیشکر (baggasse) احداث شد. متعاقب آن کارخانه چوب و کاغذ ایران (چوکا) با استفاده از خمیر های وارداتی و خمیر های داخلی، کاغذ های کرافت و بسته بندی را تولید نمود.
تاریخچه بسته بندی پلاستیکی
توسعه صنعت پلاستیک به سال 1843 برمی گردد، وقتی دکتر montgomeric جراح آفریقایی گزارش داد که می توان با استفاده از ماده اولیه کائوچو (Percha gutta) دستهگردید.
در رابطه با صنعت بسته بندی با اختراع پلی اتیلن پیشرفت غیر منتظره ای در انگستان رخ داد. در دسامبر 1935 شیمیدان های انگلستان طی واکنشی، تحت فشار زیاد و با تغییر دادن میزان به ماده جدیدی به نام اتیلن دست یافتند که خواص عایق حرارتی خوبی داشت.
تاریخچه بسته بندی منسوج
برای بسته بندی مواد غذایی (مثلا میوه و سبزیجات) منسوجات توری همان چیزی است که هم ویژگی دیده شدن و هم دوام را برآورده می کند. بعضی گوشت و فرآورده های گوشتی آماده، نیاز به محافظت دارند و بدین منظور از توریهای کشدار استفاده می شود. در نگهداری گوشتهای یخ زده توریهای کشدار کار جابه جایی و محافظت آنها را در برابر سرما زدگی تسهیل می کنند.
تاریخچه بسته بندی شیشه ای
پیش از اواخر قرن نوزدهم، نه تنها ابجو بلکه آب معدنی، سس، ترشی، مربا، و محصولات دیگر که پیش از این بصورت آزاد فروخته می شدند برای فروش در ظرفهای شیشه ای بسته بندی می شدند. بطری هنوز با روشی به نسبت عقب مانده تولید می شد. بطریهایی که به روش باد کردن در قالب، در این دوره تولید می شدند از آن چنان اشکال عجیب و غریبی برخوردار بودند که تا پیش از جنگ جهانی اول، هر شیشه ای که می شناختند و یک روزنه داشت، بطری می گفتند. اما در طول قرون گذشته، تولید بطری بتدریج رو به اصلاح گذاشت.
با ساخت و تولید انبوه بطری و تنوع در ابعاد و حجم آن بشر کنونی توانسته است در بسته بندی ها ظروف شیشه ای را یک امر مهم به حساب آورد و تا حدودی نقش آن را آشکار سازد. امروزه بیش از صدها نوع از اجناس و مواد در بسته های شیشه ای بسته بندی می شوند و با کیفیت برتر به بازار فروش عرضه می شوند. البته باید متذکر شد که علم شیشه و شیه گری در ایران نیز از زمانهای قبل بوده و هم اکنون نیز رو به رشد است.
استفاده از شیشه برای امور بسته بندی بعد از جنگ جهانی دوم همواره سیر صعودی داشته است. چرا که شیوه های تولید سریع و پیوسته و اتوماسیون تولید بطریها و پرکردن آنها به تولیدکنندگان این امکان را داده که از پس تقاضاها بر آیند و قیمت آنها را پایین نگه دارند. در نتیجه پژوهشگران راههایی برای اصلاح هر چه بیشتر مقاومت مکانیکی و شیمیایی ظروف شیشه ای پیدا کردند و می کنند. بطور کلی باید گفت شیشه ماده ایده آلی برای ظروف بسته بندی یا ترکیبی از کارایی، بهداشتی، و زیبایی آن است. به عنوان یک مثال زنده می توان اذعان داشت که در بسیاری از کشورهای پیشرفته عمده ترین تولید کنندگان مواد غذایی (بخصوص غذای کودکان) استفاده از ظروف شیشه ای را در روش کار خود قرار داده اند. با تمام اینها هرچند که شیشه ماده مناسبی برای بسته بندی بعضی مواد است برای برخی کالاهای خاص بهترین ماده بسته بندی است