بازار جهانی میوه خشک از جمله بازارهای پر رونقی است که ایران نیز غالبا با عرضه قیسی و کشمش در این بازار سال ها است حضور دارد و رقابت می کند. با این وجود استانداردهای جهانی برای این محصولات سختگیرانه است و برای تولید این محصولات، کشور تولید کننده باید در سطح بالایی تولید کند تا بتواند با قیمت مناسبی آن را به فروش برساند. برای داشتن تولید خوب در این حوزه تولید کنندگان نیاز به دستگاه های خشک کن استاندارد و با کیفیت دارند تا بتوانند مطابق استانداردهای جهانی میوه خشک تولید کنند. در این میان اگرچه دستگاه های آلمانی با کیفیت ترین محسوب می شوند اما در حال حاضر چند شرکت سازنده این دستگاه ها نیز در داخل فعالیت دارند که خدماتی مشابه با قیمتی کمتر به متقاضیان ارائه می دهند.
در این راستا با «حمیدرضا طیب لی»، مسئول بخش بازرگانی یک شرکت تولید کننده دستگاه های خشک کن میوه گفتگویی انجام داده است و پیگیر چالش ها و آخرین دستاوردهای آنها شده است. گفتنی است فعالیت های این شرکت که به صورت خانوادگی اداره می شود از چندین بخش «تامین میوه تازه، تولید دستگاه های خشک کن و تجهیزات لوازم جانبی و بخش بازرگانی میوه خشک» تشکیل شده است.
*به عنوان سوال اول کمی در خصوص نوع فعالیت تان توضیح بدهید.
فعالیت ما عمدتا در سه بخش تامین میوه تازه، تولید دستگاه خشک کن و همچنین بازرگانی میوه خشک است که در بخشی از کار میوه های خشک را از تولید کنندکان خریداری و پس از کنترل کیفی و بسته بندی به کشورهای هدف ارسال می کنیم. در بخشی دیگر نیز اقدام به تولید دستگاه های خشک کن میوه می کنیم که شامل دستگاه های خانگی و نیمه صنعتی است که قیمت خانگی ها از ۱۰ میلیون تومان به بالا و قیمت دستگاه های نیمه صنعتی نیز از ۵۰ میلیون تومان به بالا است. این دستگاه ها در واقع به روش همرفتی کار می کند و تابش هوای گرم روی محصول باعث تبخیر آب میوه می شود و در نهایت میوه خشک می شود.
*در خصوص ویژگی جدیدترین دستگاه تولیدی خود که اخیرا به بازار آمده است نیز توضیح بدهید.
نسخه جدید یکی از به روزترین دستگاه ها و در رده دستگاه های اروپایی و چین است. این دستگاه تمام آپشن های کنترل از راه دور را دارد و به صورت هوشمند میوه های درون دستگاه را انتخاب می کند و تنظیمات را انجام می دهد. به این معنا که دستگاه نسبت به ورودی میوه و ضخامت اسلایس ها کاملا هوشمند است و به تلفن همراه کاربر متصل می شود و می تواند تولید را کنترل کند.
*بحث تامین قطعات و لوازم اولیه ساخت دستگاه ها مهمترین مساله داخلی یا خارجی بودن و همچنین کیفیت آنها است. در حال حاضر قطعاتی که به کار میبرد محصول کدام کشور است و تفاوت قیمت تولیدات شما با نمونه های خارجی چقدر است؟
غالب لوازمی که برای دستگاه ها خشک کن میوه استفاده می شود از جمله ورق ها و عایق ها ایرانی است و برخی قطعات کابلی و برق آن چینی و آلمانی است اما دستگاه به صورت کامل در کارخانه تولید می شود و مالکیت معنوی آن نیز ثبت شده شرکت مان است. از نظر قیمتی نیز قیمت دستگاه های ما حداقل یک سوم قیمت نمونه های خارجی است.
*در بحث استانداردهای دستگاه های خشک کن میوه؛ اصولا چه نکاتی حائز اهمیت است و این نکات چقدر در دستگاه های ایرانی رعایت می شود؟
در درجه اول دستگاه ها باید ایمنی های لازم را داشته باشند و هشدارهایی که به اپراتور داده می شود باید حتما روی دستگاه تثبیت شده باشد. از سوی دیگر باید کارایی لازم را داشته باشد تا بتوان آن را یک دستگاه استاندارد نامید به این معنا که دستگاهی که ظرفیت ۵۰۰ کیلوگرم دارد اگر بتواند کل ۵۰۰ کیلوگرم را به صورت یکنواخت خشک کند دستگاه استانداردی است اگرچه آنچه در بازار عرضه می شود همیشه هم اینگونه نیست و به بحث یکنواخت خشک شدن میوه ها چندان اهمیت داده نمی شود در حالی که خریدار متضرر می شود.
*خشک نشدن میوه ها به صورت یکنواخت چه تبعات مالی در پی دارد؟
وقتی برخی میوه ها زودتر خشک شود و مابقی هنوز خشک نشده باشد در نهایت میوه به اصطلاح می سوزد و یا میوه هایی که به آنها باد نخورده است کپک می زند و از پروسه تولید میوه خشک خارج می شود و این به معنای ضرر مالی است به طوری که اگر این اتفاق چند بار رخ دهد قطعا فرد مجبور به رها کردن این کار می شود.
*اصلی ترین چالش تولید کنندگان دستگاه های خشک کن میوه چیست؟
اگرچه هدف منِ تولید کننده مشخص است و طبق اهداف خود پیش می رویم و اگر مانعی هم ایجاد شود از آن رد می شویم اما قطعا نوسانات قیمتی که وجود دارد بزرگترین آسیب ها را به صنایع مختلف از جمله این صنعت وارد می کند.
*دستگاه های خشک کن ایرانی چه مزایایی دارد که از سوی برخی کشورها خریداری می شود؟
یکسری کشورهای خریدار مثل «عراق، سوریه و لبنان» غالبا به دلیل داشتن روابط سیاسی خوب با ایران اقدام به خرید می کنند و برخی کشورها نیز مانند «ازبکستان، ارمنستان، افغانستان، پاکستان و امارات» به دلیل ارزان بودن قیمت این دستگاه ها از تولیدات ایران استقبال می کنند.
*با این تفاسیر دستگاه های خشک کن ایران چه تفاوتی با دستگاه های کشورهای مطرح در این عرصه مثل آلمان دارد؟
سازندگان ایرانی نیز توانایی تولید دستگاه هایی با کیفیت بالا دارند اما با این وجود هیچ گاه سازندگان ما دستگاه هایی با کیفیت بالا در حد دستگاه های آلمانی نمی سازند. چون غالبا با دید تجاری به این کار نگاه می کنند و متناسب با نیاز کشور تولید می کنند . درواقع وقتی دستگاهی با این کیفیت خریدار دارد دیگر با کیفیت بالاتر را نیاز نمی بیند و چون کار مشتریان با این دستگاه ها راه می افتد و خریدار دستگاه های باکیفیت بالاتر و قیمت بالاتر را نمی خواهد لذا به این تولیدات بسنده می کنند. به عبارت دیگر الان چند دستگاه ساز ایرانی توان تولید بهتر از آلمان و چین دارند اما چون نیاز نیست تولید نمی کنند. اما در صورت نیاز حتما می توانند دستگاه هایی با بالاترین کیفیت تولید و عرضه خواهند کرد.
*گردش مالی میوه خشک در سطح جهانی و سهم ایران در این بازار جهانی قدر است؟
کشورهایی مثل چین و آمریکا جزو برترین های فرآوری میوه و تولید میوه خشک محسوب می شوند چون بالاترین حجم تولید در چین و آمریکا است و بعد از آن نیز کشورهایی مثل ترکیه قرار دارد.
با این وجود ایران نیز جزو ۱۰ کشور برتر در فرآوری میوه خشک است اما از سوی بخش دولتی و دیگر بخش های مربوطه چندان حمایت نمی شود و حتی سنگ اندازی هایی هم می شود و همین امر موجب شده ایران نتواند جایگاه خود را ارتقا دهد. اما به طور کلی می توان گفت در حال حاضر یک دهم میوه خشک موجود در بازارهای جهانی متعلق به ایران است.
*به جز زرد آلوی خشک شده و کشمش چه نوع میوه هایی غالبا از ایران به صورت خشک شده وارد بازارهای جهانی می شود؟
تا پیش از این میوه خشک ایران را غالبا به وسیله زرد آلو خشک (قیسی)، آلو، کشمش و مویز می شناختند؛ یعنی میوه خشک ایران در بازارهای جهانی از طریق این چند محصولات معرفی شده است. با این وجود طی ۵ تا ۱۰ سال اخیر میوه های دیگری از جمله پرتغال، سیب، کیوی و خرمالو در بازارهای روسیه، ارمنستان، ترکیه، انگلیس، امارات، عراق، کویت، قطر، پاکستان و هند معرفی شده است.