تصور عمومی این است که فناوری‌های بخش کشاورزی سطح پایین هستند و اساساً نیازی به محصولات فناورانه و بالأخص فناوری پیشرفته در توسعه کشاورزی نیست.
بر خلاف این تصور، در کشورهای توسعه‌یافته فناوری‌های بسیار پیشرفته‌ای جهت توسعه بخش کشاورزی به کار گرفته‌شده و دائماً در حال ترقی است.
در این مقاله به بررسی وضعیت تولید یکی از باارزش‌ترین محصولات وارداتی کشور خواهیم پرداخت، این محصول راهبردی که در صنعت گاوداری مورد استفاده گسترده قرار می‌گیرد، چیزی نیست جز نطفه (Sperm) گاو!
گاو اصلاح نژاد شده در افزایش بهره‌وری تولید واحد‌های دامداری نقش به سزایی دارد، مراکز گوناگونی در داخل و خارج از کشور مشغول انجام عملیات اصلاحی بر روی نژاد‌های گوناگون هستند.
محصول قابل‌عرضه این عملیات اصلاحی یا به صورت دام اصلاح نژاد شده وارد بازار خواهد شد، یا به صورت اسپرم گاو اصلاح نژاد شده. البته به دلیل سهل بودن حمل‌ونقل اسپرم گاو نسبت به گاو زنده، تجارت این ماده نسبت به گاو زنده از عمومیت بیشتری برخوردار است.
13000 دلار به ازای هر کیلو اسپرم گاو
طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران قیمت هر کیلو اسپرم به طور متوسط 13000 دلار برآورد می‌شود که بسته به تنوع نژادی ممکن است کمتر یا بیشتر از این قیمت ارزش‌گذاری شود.
جالب اینکه با ارزش‌ترین کالای وارداتی کشور در واحد وزن، همین نهاده‌های فناورانه ژنتیکی است. وضعیت کشور ما در خودکفایی این محصول راهبردی ناگوار است، به نحوی که در طول 10 سال گذشته بر میزان واردات اسپرم گاو افزوده شده است.
روند واردات اسپرم گاو نشان می‌دهد که در طول 10 سال نیاز کشور به واردات اسپرم گاو 250 درصد افزایش یافته است. بی‌توجهی به فناوری‌های بیولوژیک و اصلاح نژادی علاوه بر خروج ارز از کشور و تهدیدات امنیتی، فرصت‌های شغلی بیشماری را برای دانش‌آموختگان علوم دامی، از دست می‌دهد.
بازار اسپرم گاو ایران در قبضه امریکا
مخاطرات امنیتی وابستگی در اسپرم گاو از آنجا تشدید می‌شود که مبنی بر گزارش آماری سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران و بررسی مبادی واردات این محصول اطلاعات جالب‌توجهی در اختیار ما قرار خواهد داد بطوری که آمریکا و کانادا اصلی‌ترین مبدأ واردات اسپرم گاو به کشور هستند.
متأسفانه روند کنونی نشان‌دهنده این است که وضعیت وابستگی کشور به اسپرم گاو نه تنها سال به سال در حال افزایش است بلکه این وابستگی به کشور‌هایی است که، خصمانه‌ترین سیاست‌ها را در سال‌های گذشته در قبال نظام جمهوری اسلامی داشته‌اند.
اسپرم گاو در انحصار کشورهای غربی
اصلاح نژاد گاو نیازمند فناوری‌های بسیار پیشرفته‌ای است که به صورت انحصاری در اختیار چند کشور غربی است .
سهم کشورهای پیشرو از بازار جهانی نطفه گاو به قرار زیر است:
آمریکا 36%، کانادا 27%، آلمان 12%، هلند 10%، انگلستان 6% ، ، فرانسه 4% ، سایر 5%
بدیهی است که تولید محصولات دامی بدون دسترسی مناسب به منابع ژنتیکی امکان‌پذیر نیست. وضعیت تجارت محصولات ژنتیکی نشان می‌دهد این منابع در انحصار چند کشور غربی است. به عبارت دیگر تمامی کشورهای جهان برای تولید محصولات دامی خود سلطه غرب را پذیرفته‌اند.
ذکر این نکته ضروری است که با واردات اسپرم گاو به کشور ، گونه‌های بومی کشور مانند نژاد‌های سرابی، سیستانی و مازندرانی جذابیت اقتصادی نداشته و توسط دامداران نگهداری نمی‌شوند و به این دلیل نژاد‌های اصیل ایرانی در آستانه انقراض قرارگرفته‌اند.
مسئله دیگر در بی‌توجهی به فناوری اصلاح نژاد، دور ماندن از نژادهایی است که متناسب با شرایط و محدودیت‌های بومی اصلاح‌شده‌اند و بیش‌ترین بازده اقتصادی را در کنار کمترین هزینه برای نگهداری خواهند داشت.
بی‌شک برای رسیدن به نقطه مطلوب باید بازار فناوری‌های اصلاح نژاد را برای تولید داخل تضمین کرد و تسهیلات ضابطه‌مندی در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان این بخش قرار داد.
با توجه به مطالبات شفاف رهبری در مورد پیشرفت علمی و اقتصادی کشور، سؤال اینجاست که اگر پیشرفت در نانوتکنولوژی و صنایع موشکی ، ساخت سلول‌های بنیادی، لیزر و غیره امکان‌پذیر است، آیا امکان توسعه فناوری‌های اصلاح نژاد در کشور وجود ندارد؟
فارس