گاو بدون تغییرات فصلی تولید
مثلی، یعنی در کل سال قادر به انجام زاد و ولد می‌باشد. طول حاملگی این حیوان نه ماه
بوده و غالبا تک‌قلوزا است، اگر چه دوقلوزائی
و چندقلوزائی دیده می‌شود اما احتمال دوقلوزائی در گاو یک تا دو درصداست .
نژادهای گاو بسیارند. بسته
به نوع استفاده‌ای که از گاو می‌شود نژادهای گاو به نژادهای گوشتی، شیری و دو منظوره
تقسیم می‌شود.
نژادهای شیری شامل: ایرشایر،
جرسی، گرنزی، یا براون سوئیس، فریژن (فریژن هلندی، هولشتین فریژن، فریژن انگلیسی و
فریژن سفید و قرمز) و کری
نژادهای گوشتی معروف شامل
گالووای، آبردین آنگوس، هرفورد، شورت هورن، شاروله، لیموزین، سمینتال، براهمن، سانتاگتروس
و برانگوس می‌باشد.
نژادهای معروف گاوهای ایرانی
عبارت‌اند از: سرابی، سیستانی، گلپایگانی و و دشتیاری و نژادهای جنگلی یا ساحلی یا
که مخصوص نواحی گیلان و مازندران و گرگان و است، نژاد کوهستان که گاوهای سراب و اردبیل
و دیگر نواحی آذربایجان از آن نژادند.
نزدیک به 6000 سال پیش از
میلاد مسیح با تغییر زندگی انسان از شکارگری به کشاورزی و بدنبال توسعه مزارع، گاوهای
وحشی به این کشتزارها هجوم می‌آوردند که به تدریج بشر توانست تعدادی از این حیوان را
به اسارت در آورده و اهلی نماید. گاو پس از سگ و گوسفند و بز و گربه اهلی شد. ابتدا
از گوشت گاو استفاده می‌شد اما سرانجام انسان توانست چگونگی دوشش شیر گاو را فرا بگیرد.
باستان‌شناسان معتقدند اهلی شدن گاو در آسیا و خاور میانه بین ۴۵۰۰ تا ۶۰۰۰ سال پیش
از میلاد مسیح انجام شده‌است.
هند بیشترین تعداد گاو در
جهان را در اختیار دارد، حدود ۲۸۱٬۷۰۰٬۰۰۰ برابر با ۲۸٫۲۹٪ از کل جمعیت گاوهای جهان
در این کشور زندگی می‌کنند. در پی آن برزیل با: ۱۸۷٬۰۸۷٬۰۰۰، ۱۸٫۷۹٪؛ چین:
۱۳۹٬۷۲۱٬۰۰۰، ۱۴٫۰۳٪؛ آمریکا: ۹۶٬۶۶۹٬۰۰۰، ۹٫۷۱٪؛ اتحادیه اروپا: ۸۷٬۶۵۰٬۰۰۰،
۸٫۸۰٪؛ آرژانتین: ۵۱٬۰۶۲٬۰۰۰، ۵٫۱۳٪؛ استرالیا: ۲۹٬۲۰۲٬۰۰۰، ۲٫۹۳٪؛ آفریقای جنوبی:
۱۴٬۱۸۷٬۰۰۰، ۱٫۴۲٪؛ کانادا: ۱۳٬۹۴۵٬۰۰۰، ۱٫۴۰٪ و دیگر کشورها: ۴۹٬۷۵۶٬۰۰۰، ۵٫۰۰٪.
گاو در فرهنگ و زبان ایرانیان
بخصوص مازندرانی ها ریشه عمیقی دارد، تا بدانجا
که بیش از ۷۰ اسم از مشتقات نام‌های گاو در زبان مازندرانی شناخته شده و شاید از این
تعداد نیز بیشتر باشد..
پادشاهان مازندران در طول
تاریخ در شهرهای مختلف مازندران گاوداری‌های مختلفی داشتند و بسیاری از مردم (رعیت)
را به کار در آنجا مشغول می‌ساختند و بدین گونه خود را ولی نعمت آنها می‌ساختند تا
مردم در هگام جنگ‌ها از شاه حمایت کنند . همچنین اگر دشمنی می‌خواست تا بر آنها پیروز
گردد می‌بایست در ابتدا بگاوداری‌ها را تسخیر میکرد.
در ادبیات اروپا بسته به نوع
نژاد و اقوام مردم، گاو به نمادهای گوناگونی شناخته گردیده شده‌است، در اسپانیا و در
جشن‌ها و عیدها، مراسم گاوبازی برپا است، در آلمان هنروران بسیاری در درازای تاریخ
همیشه از گاو در دیدگاه‌های نگاره‌های خویش بهره می‌جستند، در فرانسه آنقدر مهم است
که در بسیاری از مکان‌ها مجسمه گاو را جای داده‌اند.
روغن پیه گاو
در اطراف قسمت های مختلف بدن
گاو چربی های خاصی شکل می گیرد که به آنها پیه یا شحم گفته می شود . در طب سنتی ایران
و در طب اسلامی به خوردن روغن هایی که منشأ حیوانی دارند مثل روغن پیه بسیار تأکید
و سفارش شده است و در میان پیه ها پیه ی قلوه گاه چون از لطافت بیشتری برخوردار است
همواره مطلوب تر بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است . از جمله خواصی که برای روغن پیه
ی قلو گاه گاو گفته شده ، آب کردن چربی های زیر شکم ، رشد عضلانی بدن ، تناسب اندام
، منبع تولید انرژی و توان بسیار عالی و تقویت کننده بسیار مؤ ثر سیستم دفاعی بدن است.
امیرالمؤمنین امام علی (ع) در این باره می فرمایند :«پیه هم اندازه خود بیماری را از
بدن بیرون می برد، مردم به هیچ چیز بهتر از روغن حیوانی و قرائت قرآن درمان نجسته اند»
.
از این روایت دو نکته مهم
برداشت می شود : 1- مصرف پیه گاو برای بیماران با حفظ اعتدال مورد تأکید است. 2- کنار
هم قرار گرفتن روغن حیوانی و قرائت قرآن درکنار یکدیگر نشانه ای از تأثیر بسیار زیاد
روغن حیوانی در سلامت انسان است . روایت دیگری از امام صادق (ع) بر تأثیر روغن پیه
ی قلوه گاه گاو همراه با برنج در رشد و تقویت بدن تأکید دارد .
طریقه ی مصرف و نگهداری :
روغن پیه ی گاو را می توان برای سرخ کردنی ها ، خورش ها ، پلو ها ، برنج و همراه با
عسل ، شیره ی انگور و ... مصرف کرد و توصیه شده که ابتدا آن را در ظرفی حرارت داده
تا مایع شود و سپس مصرف کنید . بهتر است روغن پیه را در یخچال یا فریزر نگهداری کنید
.
زمانی که گاوها به دلیل بالا
رفتن سنشان دیگر تولید مثلشان زیاد نیست، آنها را می کشند و از گوشتشان استفاده می
نمایند. گوشت گاوهای پیر و همچنین گاومیش ها سفت و زبر است. به همین دلیل اغلب، این
گوشت ها را برای مصارف گوشت چرخ کرده به کار می برند.
گوشت گاو یکی از رایج ترین
انواع گوشت است که اغلب کشورهای جهان در تهیه ی غذاهای گوشتی خود بیشتر از این نوع
گوشت استفاده می کنند.
استفاده از گوشت گاو در برخی
مذاهب حرام است. از جمله در مذهب هندو که چون گاو را حیوان مقدسی می دانند، بنابراین
از گوشت آن هم استفاده نمی کنند. البته بسیاری از بودایی مذهب های ساکن آسیای شرقی
هم با مصرف گوشت گاو مخالفند. البته استفاده از آن همچون مذهب هندو حرام نیست.
کشورهای زلاندنو، استرالیا،
کانادا، مکزیک و ایالات متحده آمریکا بزرگترین تولید کنندگان گوشت در دنیا محسوب می
شوند. به علاوه تولید گوشت در کشورهای آرژانتین و اروگوئه تأثیر مهمی بر اقتصاد این
دو کشور دارد.
معمولاً گوشت گاو را بر اساس
دو مورد درجه بندی می کنند: میزان چربی گوشت و سن حیوان. هر چه سن گاو کمتر بوده و
همچنین میزان چربی گوشت بیشتر باشد، گوشت مرغوب تر خواهد بود. معمولاً از گوشت های
مرغوب تر که آبدارتر و تردتر هستند، در هتل ها و رستوران ها استفاده می کنند؛ در حالی
که گوشت هایی که در درجه بندی در ردیف های پایین تر قرار می گیرند، بیشتر برای مصارف
گوشت چرخ کرده به کار می روند.
بیماری جنون گاوی (BSE)
به دنبال تولید انبوه گوشت
گاو، در سال 1986 م در کشور انگلستان، شیوع نوعی بیماری مرتبط با گوشت گاو تحت نام
بیماری جنون گاوی برای اولین بار تشخیص داده شد. مصرف گوشت گاوی که مبتلا به این بیماری
است در انسان بسیار خطرناک است. در ژوئن سال 2003م، 131 مورد ابتلا به بیماری در انسان،
بر اثر مصرف گوشت آلوده در کشور انگلیس و تعداد اندکی هم در کشور فرانسه مشاهده شد.
درک این نکته که احتمال دارد گوشت گاوی که مصرف می کنیم، مبتلا به بیماری جنون گاوی
بوده باشد، سبب کاهش مصرف گوشت گاو شد و ضربه ی بزرگی به صنعت تولید گوشت گاو در کشور
انگلستان وارد آورد. در نهایت تصمیم گرفتند که گاوهای مبتلا به این بیماری را کشته
و گوشت آنها را بسوزانند. این عمل زیان های بسیاری را به صنعت تولید گوشت وارد کرد
و تنها اخیراً این صنعت دوباره پا گرفته و به حالت عادی خود باز گشته است.
از آن زمان تا کنون گاوهای
کشورهای دیگر در زمان های مختلف دچار این بیماری مهلک شده اند.
خواص شیر گاو
شیر گاو که به نام لبن نیز
نامیده می شود، دارای خاصیت آرام بخش و تقویت کننده ی اعصاب بوده و همچنین آن را می
توان در مواردی مانند: سنگ کلیه- زیاد کردن ادرار- قلیایی نمودن خون- دفع اخلاط- گواتر-
واریس- وسواس- خارش های جلدی- تقویت نیروی جنسی- استسقاء- ورم لوزه ها- زخم های ریوی-
طپش قلب- بی خوابی- تقویت موها- تقویت اسپرم- تقویت بینایی- تقویت قلب- تصلی شرایین
– گلو درد- رماتیسم- تسکین کمر درد- تقویت حافظه – ورم کلیه ها- سرماخوردگی و مسمومیت
نیز به کار برد.
مضرات شیرگاو :
۱) مصرف شیر پر چرب برای افراد مبتلا به چاقی- کلسترول
خون- تصلب شرایین- اسید اوریک- قولنج- آترومی و …مضر می باشد.
۲) افراد مبتلا به ناراحتی های طحال- معده- اسهال-
آسم- صرع سوزاک- سیفلیس- برص- نقرس- و … نباید در مصرف شیر گاو زیاده روی کند.
۳) مصرف شیر تازه دوشیده شده، ممکن است موجب تب و
نیز مصرف نجوشیده و غیر پاستوریزه موجب تب مالت گردد.
۴) زیاده روی در مصرف شیر گاو موجب گاز روده- یبوست-
ناراحتی کبد- استفراغ- احساس تشنگی- سرگیجه- سردرد و … می شود.