در گذشته ترکیبات شیمیایی مضری را تحت عنوان خاویار به بازار ایران راه یافت و اخیرا نیز مشاهده شده که تخم فرآوری شده سایر انواع ماهی را با نام خاویار به مصرف کننده عرضه می کنند. از این رو گفتگویی با هاشم بهمدی، مشاور مدیر عامل شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی ترتیب دادیم که با هم می خوانیم:
کالاهای مختلفی با نام خاویار، در بسته بندیهای مختلف و با قیمتهای متفاوت در بازار وجود دارد، درباره این محصولات توضیح دهید؟
اخیراً کالاهایی از مبادی نامعلوم به بازار وارد و تحت عنوان خاویار به مصرف کنندگان عرضه میشود که اصولاً منشا طبیعی و دریایی نداشته و بصورت مصنوعی از مواد مختلفی که هیچ گونه ارزش غذایی ندارند تهیه شده است. به دلیل کاربرد مواد غیر خوراکی و رنگهای غیر استاندارد در تولید این ماده، مصرف آن برای انسان زیانبار و بیماری زا است.
این ماده توسط عده ای سودجو تحت عنوان خاویار خارجی با قیمت های بسیار ارزان در برخی از فروشگاه ها عرضه می شود.
این کالا در ظروف شیشه ای 100 یا 125 گرمی با درب فلزی که روی آن مطالبی به زبان غیر انگلیسی، درج شده به فروش می رسد و در بعضی از فروشگاهها مشاهده شده که این کالا را حتی در یخچال هم نگهداری نمی کنند.
البته مراجع بهداشتی و سازمان دامپزشکی در خصوص پیشگیری از ورود و توزیع این کالا برنامه هایی داشته و دارند.
در انتها ذکر این نکته بسیار ضروری است که خاویار صرفاً به تخم فرآوری شده ماهیان خاویاری اطلاق می شود که پنج گونه از آن با نامهای فیل ماهی یابلوگا، قره برون ، چالباش و شیپ که هر سه آسترا نامیده می شوند واوزن برون یا سوروگا، در دریای خزر زندگی می کنند. تخمکهای سایر ماهیان، از جمله قزل آلا، کپور، ماهی سفید یا هر ماهی دیگری به هیچ وجه خاویار نیست.
اخیرا مشاهده شده است که کالاهایی تحت عنوان خاویار به مصرف کننده عرضه می شوند که از تخمکهای ماهی قزل آلا تشکیل شده و بنام " خاویار طلایی " به مصرف کنندگانی که شناخت دقیقی از ویژگیهای خاویار واقعی ندارند، فروخته شده است. تأکید می شود این قبیل کالاها در واقع تخمکهای فرآوری شده ماهی قزل آلاهستند که به کار بردن نام خاویار برای آنها صحیح نیست.
علاقمندان مصرف خاویار هنگام خرید باید از اصالت کالا که تنها در ظروف شیشه ای 30، 50و 100 گرمی با پلمپ سربی و با نام خاویار ایران عرضه می شود، اطمینان حاصل کنند و به این نکته توجه داشته باشند که شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی تولید و توزیع کننده انحصاری خاویار ایران است.
ارزانی قیمت خاویارهای غیر مجاز به این علت است که تولید کنندگان آنها هیچ هزینه ای صرف رعایت استانداردهای بهداشتی در فرآیند تولید، بسته بندی، نگهداری و توزیع نمی کنند و برخی از علاقمندان با بی توجهی به این نکات حیاتی، آنها را خریداری و مصرف کرده و سلامتی خود و خانواده شان را به خطر می اندازد.
چرا شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی وظیفه تولید و فروش خاویار را بجای سازمان شیلات عهده دار است؟
این شرکت یکی از شرکت های مادر تخصصی وابسته به وزارت کشاورزی است که طبق تبصره 5 لایحه تأسیس سازمان شیلات ایران که در سال 1383 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، وظایف تصد گری مرتبط با خاویار یعنی صید، فرآوری و فروش خاویار در بازارهای داخل و خارج از کشور را عهده دار شد. بر اساس این قانون تمامی دارائی ها و نیروی انسانی مرتبط با خاویار از شرکت شیلات به شرکت مادر تخصصی منتقل و از سال 84 انجام وظایف این زمینه را آغاز کرد. به این ترتیب ، وظایف تولی گری مرتبط با خاویار ، شامل حفاظت و بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری کماکان توسط سازمان شیلات ایران اجرا می شود. شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی هر سال بر اساس برنامه ریزی و هماهنگی های قبلی، تولید خاویار را مطابق مصوبات کمیسیون عالی بهره برداری از ذخایر ماهیان خاویاری، به انجام می رساند.
وضعیت ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر چگونه است؟
دریای خزر که بزرگترین ذخیره گاه ماهیان خاویاری جهان است، بین پنج کشور ایران، آذربایجان، روسیه، قزاقستان و ترکمنستان مشترک است و تمامی این کشورها از ذخایر این ماهی بهره برداری می کنند.
اصولاً تولید آبزیان از تمامی ذخایر آبی جهان به دلیل افزایش جمعیت زمین، آشنایی بیشتر مردم با مزایای غذاهای دریایی و مصرف بیشتر آن و مسایل دیگری از قبیل آلودگی آبهای ورودی و غیره کاهش یافته است.
کاهش ذخایر طبیعی ماهی، بویژه در مورد ماهیان خاویاری دریای خزر، شدید تر است زیرا خزر به عنوان یک مجموعه آبی بسته به آبهای آزاد متصل نیست. لذا، در صورت بهره برداری بی رویه و بی توجهی پاره ای از کشورهای پیرامون خزر به امر بازسازی منابع، ذخایر آن رو به نقصان خواهد رفت. کاهش تولید خاویار که از حدود دو دهه قبل آغاز و در سالهای اخیر به بالاترین حد خود رسید، این روند به دلیل کاهش جمعیت ماهیان خاویاری دریای خزر بوده است.
طی سالیان گذشته، جمهوری اسلامی ایران بودجه های قابل ملاحظه ای را صرف بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر کرده است، اما با توجه به اینکه ماهیان خاویاری از جمله ماهیان مهاجر هستند، هر پنج کشور حاشیه دریای خزر باید با جدیت طرح جامعی را برای بازسازی جمعیت این ماهی به اجرا در آورند تا از انقراض نسل آنها جلوگیری شود.
آیا صادرات خاویار ایران به دلیل نبود مشتری یا تحریم متوقف شده است؟
خاویار ایران از لحاظ کیفیت مرغوبترین خاویار جهان به حساب می آید و از جمله گرانترین مواد غذایی طبیعی دنیا است. به دلیل این کیفیت برتر، خاویار ایران مورد علاقه و توجه مصرف کنندگان سراسر جهان قراردارد. بنابراین، درصورت برقرار شدن امکان صادرات خاویار، بازار خوبی برای خاویار ایران در کشورهای اروپایی وجود دارد، اما متأسفانه سهمیه های صادراتی از سال 2011 به دلیل کاهش شدید ذخایر و توافق برخی از کشورهای حوزه خزر جهت توقف صید تجاری ماهیان خاویاری و تمرکز بر بازسازی ذخایر، متوقف شد.
آیا خاویار در بازار داخل کشور توزیع و در دسترس مردم قرار دارد؟
شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی از ابتدای عهده دار شدن وظیفه تولید و فروش خاویار یعنی از سال 84، توسعه فروش خاویار در بازار داخل کشور را در زمره اهداف بخش بازرگانی خود قرار داد. از همان ابتدا این شرکت کوشید تا با استفاده از ابزارهای تشویقی و تبلیغی مانند شرکت در نمایشگاههای داخلی،انتشار مقاله در نشریات وغیره، ویژگی ها، خواص و کیفیت برتر خاویار را به مردم شناسانده و مصرف داخلی خاویار را گسترش دهد. این شرکت از راه انتشار آگهی در روزنامه، عوامل فروش معتبری را در تهران و شهرهای مختلف کشور معرفی کرده و از آن طریق خاویار را در دسترس علاقه مندان و مصرف کنندگان قرار داده است و در حال حاضر فروش خاویار در بازار داخلی را به موازات صادرات آن تداوم بخشیده است. بر خلاف سال های قبل که فقط بخش کوچکی از خاویار تولید شده، در داخل کشور و مابقی در بازار صادراتی به فروش می رسید، در سال 1389 که آخرین سال صدور خاویار به خارج از کشور بود، بازار داخلی تقریباً با مصرف 3200 کیلو سهمی برابر با بازار صادراتی داشت. از ابتدای سال 90 که صادرات خاویار به دلیل عدم صدور سهمیه های صادراتی توسط سایتس (کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض) متوقف شد، ماهیان خاویاری صید شده در درجه اول برای تکثیر مصنوعی و تولید بچه ماهی برای تقویت ذخایر دریای خزر مورد استفاده قرار می گیرند و تخمک های آن دسته از ماهیانی که برای تکثیر مصنوعی مناسب نیستند، بصورت خاویار فرآوری شده و تماماً در بازار داخلی به فروش می رسند.
خواص خاویار چیست؟
خاویار یک ماده غذایی پر انرژی باضریب هضم و جذب بسیار بالاست. بین 24 تا 32 درصد خاویار را پروتئین تشکیل می دهد و حاوی اسیدهای آمینه لازم برای بدن می باشد.
حدود 16 تا 19 درصد ترکیبات مغذی خاویار را چربی تشکیل می دهد که عمدتاً از نوع چربی های اشباع نشده اند. این چربی ها برای حفظ سلامت قلب و عروق انسان مفید شناخته شده اند. وجود اسیدهای چرب اشباع نشده کمیاب در خاویار، آن را در ردیف مواد ضد انباشتگی کلسترول بد در سیستم عروقی بدن قرار می دهد.
بدون در نظر گرفتن نمک موجود در خاویار فرآوری شده، بین 1 تا 2 درصد مواد معدنی نیز در خاویار وجود دارد که بخش قابل توجهی از آن را فسفر و بخش دیگری را کلسیم، پتاسیم، منیزیوم و آهن تشکیل می دهند.
مقدار کمی ویتامین A و درصد مناسبی از ویتامین D در خاویار وجود دارد که می تواند درمعالجه نرمی استخوان کودکان مفید واقع شود.
علاوه بر این، مقادیر مختلفی از ویتامین های گروه B وPP,H,C در خاویار وجود دارد.
در مجموع، چون خاویار بصورت تازه و بدون فرآوری حرارتی و پخت مصرف می شود، خواص آن حفظ شده و به مصرف کننده منتقل می شود.این ماده غذایی ارزشمند، در تشکیل و ترمیم بافتها و نسوج، ایجاد هورمون ها و آنزیم ها بویژه در دوران نقاهت بیماری ها، بعد از اعمال جراحی، معالجه بیماری های عفونی، افزایش ایمنی بدن در برابر عوامل بیماری زا مؤثر است.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
موج