گل جالیز از گیاهان انگل و علف هرز مهم در مزارع کشاورزی و عمدتا محصولات گوجه‌فرنگی، هندوانه و توتون است که در برخی موارد تا 90 درصد خسارت وارد می‌کند، سالانه هزاران تن از محصولات کشاورزی توسط این علف هرز از بین می‌رود، سالهاست در مزارع به ویژه جالیز، این علف هرز سمج کشاورزان زحمتکش را در تامین معاش زندگی ناکام می‌گذارد.
شدت خسارت این گل جالیز در برخی موارد به حدی است که کشاورزان زمین‌های خود را رها می‌کنند و چون بذر آنها تا 13 سال قدرت جوانه‌زنی خود را حفظ می کند، بنابراین راه فراری برای کشاورز نیست و تناوب کشت هم به دلیل دامنه وسیع میزبانی این علف هرز معمولا سخت است.
گل جالیز زندگی انگلی دارد یعنی برای جوانه‌زنی و رشد نیاز به گیاه میزبان دارد و از آن تغذیه می‌کند، بذر آن قوه نامیه خود را حتی تا 13 سال حفظ می‌کند که این شرایط مقابله با این علف هرز را بسیار دشوار کرده است.
بذر آن زمانی که در خاک کنار ریشه گیاه اصلی قرار می‌گیرد جوانه زده و مکنده‌های خود را وارد ریشه گیاه کرده و از میزبان تغذیه می‌کند به طوری که بعد از مدتی گیاه اصلی به شدت ضعیف شده و از بین می‌رود.
90 درصد دوره زندگی این گیاه زیر خاک است و زمانی به بیرون از خاک می آید که خسارت خود را وارد کرده است به دلیل نوع و شرایط زندگی این گیاه و با وجود خسارت‌های خیلی زیادی که کشاورزان هر سال متحمل می شوند تاکنون سم یا مواد کنترل کننده‌ای که به صورت انبوه تولید شده و کشاورزان بتوانند استفاده کنند، ساخته نشده است.
تلاش برای کنترل این علف هرز سمج اخیرا در کشورهایی از جمله آلمان، مصر، لبنان نیز انجام شده که حتی در اوکراین ماده کنترل کننده این علف هرز به تولید انبوه هم رسیده است.
اخیرا در کشور ما هم تیم تحقیقاتی در موسسه تحقیقات گیاه پزشکی برای اولین بار در کشور موفق شدند موادی تولیدکنند که تا 60 درصد این علف هرز را کنترل می‌کند، این ماده از خود گل جالیز بیمار به دست آمده و علیه خودش استفاده می‌شود.
این ماده مرحله آزمایشگاهی و فرمولاسیون را گذرانده و در مرحله تولید انبوه است که امید است با حمایت مسولان این مهم سرعت بیشتری یابد.
منصور منتظری سرپرست تیم تحقیق طرح کنترل بیولوژیکی گل جالیز در این باره اظهار داشت: گل جالیز گیاه انگلی است که به محصولات جالیزی نظیر گوجه فرنگی، هندوانه، توتون و برخی دیگر از گیاهان دو لپه‌ای خسارت وارد می‌کند ماده‌ای که برای کنترل این علف هرز انگل ساخته شده ماده بیولوژیکی است که از بوته‌های گل جالیز بیمار جدا شده و بعد از آزمایشات گوناگون، کنترل کنندگی این ماده اثبات شد و اکنون در مرحله انبوه‌سازی هستیم.
سرپرست تیم تحقیق طرح کنترل بیولوژیکی گل جالیز افزود: این روش کنترل بیولوژیکی در برخی کشورها مانند آلمان، شمال آفریقا، مصر، لبنان هم کار شده است، اما پیشرفت ما در این زمینه حتی بیشتر از آنهاست و به مرحله فرمولاسیون این ماده هم رسیده‌ایم اما این کشورها در این مرحله هم نیستند.
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی در ادامه افزود: با هدف ساخت علف‌کش بیولوژیکی طی بررسی‌های مختلف اسپورهایی در گل جالیز بیمار پیدا کردیم که بعد از مایه زنی به گل جالیز سالم رشد آنرا کنترل می‌کرد و بر روی گیاه اصلی هم ایجاد بیماری نمی‌کرد.
منتظری افزود: در ادامه از نظر رژیم غذایی مناسب برای رشد این قارچ به طوری که تولیدکنندگان بیولوژیک بتوانند به صورت انبوه این ماده را تولید کند بررسی کردیم و متوجه شدیم اسپورهای این قارچ در محیطی مایع و با درجه اسیدی 6.5 و با ترکیبات خاصی از عناصر غذایی، مناسب‌ترین رشد را دارند و بعد از آن به صورت فرموله و در قالب پودر در آوردیم.
وی ادامه داد: طبق شرایط مزرعه‌ای که آزمایش کردیم تا 60 درصد این ماده بیولوژیکی قدرت کنترل‌کنندگی دارد که این میزان کنترل کنندگی برای کنترل بیولوژیکی خیلی مناسب است.
وی ادامه داد:استفاده از این ماده بیولوژیکی زمانی است که گل جالیز مکنده‌های خود را می‌خواهد وارد گیاه میزبان کند و از سطح خاک بیرون نیامده باشد، این دقیقاً بعد از نشاء محصول در زمین اصلی است.
منتظری در مورد زمان استفاده از این ماده بیولوژیکی ادامه داد: 3 مرحله استفاده از این ماده را در دوره‌های بلافاصله بعد از نشا، دو هفته و سه هفته بعد از نشا بررسی کردیم که بهترین زمان استفاده همزمان با کشت نشاء بود که حدود 100 تا 200 سی‌سی به صورت محلول در آب پای نشاء‌ها ریخته می‌شد.
منتظری در مورد زمان تولید انبوه این ماده بیولوژیکی اضافه کرد: تلاش میکنیم که طی 2-1 سال آینده به مرحله تولید انبوه برسد.
منتظری با اشاره به محدود بودن حمایت‌های مؤسسه تحقیقات، گیاه‌پزشکی، گفت: نیاز است این پروژه مهم که در صورت انجام آن نیاز کشاورزانی که سالانه هزار تن از محصولات آنها به تاراج این آفت می‌رود با همکاری وزارت جهاد کشاورزی هرچه زودتر تکمیل شود.
سرپرست تیم تحقیق طرح کنترل بیولوژیکی گل جالیز در مورد روش های دیگر کنترل این علف هزر گفت: با توجه به اینکه هنوز این مواد کنترل کننده به تولید انبوه نرسیده، کشاورزان می‌توانند با روشهایی مثل غرقابی، آفتابدهی زیر پوشش پلاستیک در دوره 2 تا 3 هفته قبل از نشاء‌کاری، استفاده از گیاهان تله مانند، خردل سفید و پنبه از خسارت این علف هرز بکاهند.
رئیس موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور با اشاره به اینکه کاربرد علفکش‌های شیمیایی علاوه بر پرهزینه بودن، تاثیرات زیست محیطی خطرناکی به همراه دارد، کنترل بیولوژیکی گل جالیز را از طرح‌های موفقی دانست که علاوه بر اصلاح و کاهش مصرف سموم در مزارع و حفظ سلامت محیط زیست، موجب کاهش هزینه‌های مبارزه با این گیاه انگل می‌شود.
منبع : فارس