دکتر حسین جانمحمدی، استادیار بخش تغذیه دام گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز و مجری این طرح با اعلام این مطلب افزود: منابع پروتئین دریایی به عنوان یکی از مهمترین اقلام تامین کننده پروتئین حیوانی در سبد غذایی ملت ها، سابقه بس طولانی دارد. گوشت قرمز غنی اسیدهای چرب اشباع می باشد که عامل مهمی در بروز بیماریهای عروقی و قلبی به شمار می رود. امروزه گوشت ماهی با دارا بودن اسیدهای چرب غیراشباع نوع امگا- 3 و همچنین اسیدهای آمینه ضروری با قابلیت هضم بالا، کلسیم و فسفر و ویتامین‌های محلول در چربی منبع غذایی سالمی در رژیم غذایی جوامع شهری محسوب می شود.
وی افزود: خوشبختانه امروزه در ایران اهمیت مصرف ماهی شناخته شده و مصرف سرانه آن در حال افزایش می باشد؛ لذا جهت کاهش قیمت گوشت ماهی و در نتیجه تشویق بیشتر جامعه و به ویژه فراهم کردن امکان استفاده گروه های اجتماعی با درآمد پائین به مصرف آن، کاهش هزینه های تولید هر کیلوگرم گوشت ماهی ضروری است.
جانمحمدی، یکی از راه های کاهش هزینه های تولید ماهی قزل آلا را کاهش قیمت هر کیلوگرم غدای مصرفی بیان کرد و گفت: هزینه های تغذیه ماهی بالغ بر 70 درصد هزینه های پرورش ماهی به خود اختصاص می‌دهد. معمولا برای تامین احتیاجات پروتئینی ماهی قزل آلا از پودر ماهی در فرمولاسیون جیره های غدایی ماهی قزل‌آلا استفاده می شود که اغلب توسط شرکت های داخلی با مشاورین متخصصان خارجی صورت می‌گیرد.
استاد دانشگاه تبریز تصریح کرد: پودر ماهی، محصولی وارداتی با قیمت بالاست که ضمن افزایش هزینه تمام شده جیره‌های غذایی در مزارع پرورش ماهی قزل آلا به دلیل عدم دسترسی مداوم و نیز نوسانات قیمتی شدید آن دارای محدویت های تغذیه‌یی بالایی است. کاهش نسبی سهم پودر ماهی با استفاده از سایر مکمل های پروتئینی حیوانی قابل دسترس محلی می تواند به رفع بخشی از این محدویت ها کمک کرده و در فرمولاسیون جیره های غذایی اقتصادی تر در پرورش ماهی قزل آلا موثر باشد.
وی با بیان این که پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در بین مکمل های پروتئینی حیوانی متداول شامل پودر خون، پودر گوشت و استخوان و پودر پر، به دلیل قابلیت تولید و حجم بالای تولید آن در کشور می تواند در اولویت استفاده در برنامه های غذایی ماهی قزل آلا قرار گیرد، خاطرنشان کرد: پودر ضایعات طیور در کشتارگاه‌های صنعتی در هنگام فرآوری گوشت مرغ حاصل می شود. به طور متوسط آلایش غیر قابل مصرف طیور 8 تا 23 درصد می باشد که در صورت فرآوری آن ضمن جلوگیری ازآلودگی زیست محیطی می توان به یک منبع باارزش پروتئینی در تغذیه دام و آبزیان دست یافت.
جانمحمدی خاطرنشان کرد: در ایران نیز بالغ بر 37 واحد کشتارگاه طیور وجود دارد که با فرآوری ضایعات حاصله از کشتارگاه های صنعتی مرغ اقدام به تولید پودر ضایعات طیور می‌کنند.
به گفته وی در حال حاضر پودر ضایعات طیور کشتارگاهی در مقادیر نسبتا قابل توجهی در استان آذر بایجان شرقی تولید می‌شود، مثلا در سال 1385 در حدود 12 هزار و 500 تن پودر ضایعات طیور تولید شده است.
وی، هدف از اجرای این پژوهش را مطالعه امکان فرمولاسیون یک جیره غذایی متوازن و اقتصادی و مقایسه آن با خوراک تجاری معمول در واحد های پرورش ماهی قزل آلا عنوان کرد و گفت: برای پژوهشگران این طرح هیچ گزارشی مبنی بر استفاده از پودر ضایعات کشتار گاهی طیور در جیره غذایی ماهیان قزل آلا در داخل کشور و نیز نمونه های تولیدی در استان آذربایجان شرقی یافت نشد.
جانمحمدی در ادامه با اشاره به نتایج این طرح افزود: استفاده از جیره غذایی تجاری متداول در واحد های پرورش ماهی قزل آلا از نظر صفات مهمی چون نرخ رشد ویژه، افزایش وزن، وزن صید، ضریب تبدیل غذایی، ضریب چاقی، سرزندگی ماهی و بازده لاشه هیچ مزیتی را در مقایسه با جیره های غذایی فرموله شده در این آزمایش برپایه پودر ماهی و پودر ضایعات طیور دربر ندارد. پودر ضایعات طیور به طور موفقیت آمیزی توانست بدون ایجاد اثرات نامطلوب بر نرخ رشد ویژه، افزایش وزن، بازده غذایی و ضریب چاقی تا 60 درصد جایگزین پودر ماهی شود. تجزیه شیمیایی فیله ماهی قزل آلا نشان داد که استفاده از پودر ضایعات طیور در تغذیه ماهی قزل آلا هیچ یک از ترکیبات شیمیایی گوشت ماهی از جمله میزان پروتئین آن را تحت تاثیر منفی قرار نمی دهد.
وی افزود: هزینه هر کیلوگرم افزایش وزن زنده و هر کیلوگرم لاشه در ماهی قزل آلا با جیره های غذایی فرموله شده بر پایه پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در مقایسه با تغذیه جیره غذایی تجاری متداول در واحد های پرورش ماهی قزل آلا به ترتیب 28 و 12 درصد ارزانتر می باشد.
به گفته این پژوهشگر، استفاده از پودر ضایعات طیور به جای پودر ماهی موجب افت هزینه تولید هر کیلوگرم افزایش وزن زنده به میزان 1267 ریال و هر کیلوگرم لاشه به میزان حداکثر 455 ریال خواهد شد و با اینه که استفاده از سطوح جایگزینی بالاتر از 20 درصد سبب افزایش هزینه تولید هر کیلوگرم افزایش وزن زنده می‌شود ولی هزینه تولید هر کیلوگرم لاشه ماهی قزل آلا با افزایش سطح جایگزینی کاهش می یابد که مصرف‌کننده میتواند از آن بهره مند شود.
جانمحمدی، هزینه اجرای این طرح را 55 میلیون ریال اعلام کرد و گفت: این طرح با همکاری اداره کل شیلات سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی و معاونت پژوهش و فن‌آوری دانشگاه تبریز صورت گرفته است.
به گفته وی، این طرح با همکاری دکتر اکبر تقی زاده و مهندس محمد رضا مالکی از دانشگاه تبریز و مهندس حسن آخوندی، مهندس محمد رضا رزقجو، مهندس مجید نصرتلو ومهندس سیامک مهینی از اداره شیلات سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی انجام شده است.