در حالی که بازار جهانی روغن زیتون بازاری پویا است و بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان فائو، کشورهای اسپانیا، ایتالیا و مراکش بزرگترین تولید کننده های این محصول محسوب می شوند و صادرات این محصول به عنوان یک منبع درآمدی ویژه برای این مناطق محسوب می شود. به طوری که در سال ۲۰۲۱ درآمد حاصل از صادرات روغن زیتون برای اسپانیا بیش از ۳.۹ میلیارد دلار بوده است.
با این وجود در حالی که ایران خود تولید کننده زیتون است در حوزه صادرات روغن زیتون ایران جایگاهی ندارد چرا که صادراتی صورت نمی گیرد. در واقع به گفته کارشناسان و فعالان بخش، روغن زیتون تولیدی ایران قابلیت صادرات به بسیاری کشورها را دارد اما مساله اینجا است که وقتی در بازارهای جهانی وارد می شوید بایستی بتوانید سبد خریدار را کاملا تامین کنید؛ یعنی وقتی کشور روسیه از ایران خواهان کنسرو زیتون ایران است در صورتی خرید انجام می شود که بتواند روغن زیتون را نیز از همین جا تهیه کند در غیر اینصورت به بازارهایی می رود که هر دو کالا را با هم ارائه بدهد. لذا با توجه به ممنوعیت صادرات روغن زیتون، بازارهای هدف صادراتی نیز از دست می رود. با این وجود و در حالی که امسال مازاد تولید میوه زیتون در کشور داشتیم اما به گفته فعالان، بخش دولتی همکاری لازم را برای اعطای مجوز صادرات انجام نداده و لذا میوه زیتون غالبا صرف تولید کنسرو زیتون شده و تولید کننده ها چندان به سمت تولید روغن زیتون ترغیب نشده اند.
چرا تولید ۲۰ هزار تنی روغن زیتون محقق نشد؟
مهدی عباسی رئیس شورای ملی زیتون ایران در این خصوص در گفتگو با بازار می گوید: در حوزه تولید روغن زیتون امسال حدود ۹هزار تن تولید داشتیم البته تولید در این بخش می توانست تا ۲۰ هزار تن برسد. اما متاسفانه عدم برنامه ریزی در معاونت اقتصادی و امور برنامه ریزی وزارت جهاد کشاورزی باعث شد که این تولید از دست ما خارج شود و اغلب برای کنسرو زیتون برداشت شود. این در حالی است که نیاز کشور ۱۶ هزار تن است و در صورت تولید ۲۰ هزار تن، ضمن تامین بازار ۴ هزار تن هم مازاد می ماند. اما زیتون صرف تولید کنسرو شد در حالی که ارزش غذایی چندانی هم ندارد اما روغن زیتون هم غذا است و هم دارد محسوب می شود.
عباسی افزود: یکی از عدم همکاری ها این بود که اجازه صادرات روغن زیتون را ندادند و از طرفی واردات روغن زیتون را آزاد گذاشتند و این باعث می شد که در بازار روغن زیتون هیچگونه مشوق و امیدی برای تولید کننده نباشد.
رئیس شورای ملی زیتون کشور: حدود ۷۰ درصد محصول زیتون امسال تبدیل به کنسرو شد در حالی که تا ۸۰ درصد از ۲۵۰ هزار تن زیتون تولیدی را می توانستیم تبدیل به روغن زیتون کرده و ضمن تامین بازار، بخشی از آن را صادر کنیم
وی ادامه داد: به عبارت دیگر ما امسال حدود ۷۰ درصد محصول زیتون را تبدیل به کنسرو کردیم. یعنی حدود ۲۵۰ هزار تن میوه زیتون داشتیم که بین ۷۰ تا ۸۰ درصد آن می توانست تبدیل به روغن زیتون شود و به ترتیب می توانستیم تا ۲۰ هزار تن روغن زیتون تولید کنیم.
وی در خصوص شرایط تولید و بازار در سال آینده نیز گفت: امسال از نظر تولید وضعیت خوبی نخواهیم داشت به دلیل اینکه پارسال به اصطلاح سال «آن» بود و امسال «آف» زیتون است.
عباسی ادامه داد: به این ترتیب این بهترین فرصتی بود که بتوانیم خودکفایی روغن زیتون را در کشور جشن بگیریم اما متاسفانه این عدم همکاری معاونت برنامه ریزی اقتصاد کشاورزی باعث شد این فرصت را از دست بدهیم و امسال نیز چشم اندازی برای تولید روغن زیتون نمی بینیم.
قیمت هر لیتر روغن فرابکر در بازارهای جهانی؛ ۶یورو
رئیس شورای ملی زیتون در خصوص قیمت جهانی روغن زیتون نیز می گوید: قیمت روغن زیتون در بازارهای جهانی رو به افزایش است به طوری که الان قیمت هر لیتر روغن زیتون فرابکر به ۵ و نیم الی ۶ یورو رسیده است.
عباسی با بیان اینکه واحدهای تولیدی داخلی باید بتوانند از این فرصت و بازار استفاده کنند گفت: در واقع جای دادن روغن زیتون در سفره مردم، یک موضوع حاکمیتی است و سیاست گذاری کلانی را می طلبد. چرا که مصرف روغن زیتون در دنیا جا افتاده و بابت مصرف روغن زیتون به مصرف کننده ها به طور مستقیم و غیر مستقیم سوبسید می دهند.
امسال حدود ۶۵ درصد از بازار را روغن زیتون داخلی پوشش داده است در حالی که سال های قبل ۶۰ درصد بازار را روغن زیتون وارداتی تامین می کرد
وی ادامه داد: جالب اینجا است که از یک طرف برای واردات روغن پالم یارانه و کمک دولتی پرداخت می شود و از آن طرف نیز هزینه های گزافی صرف واردات داروهای قلبی-عروقی می شود. در حالی که ریشه در مصرف این نوع روغن ها دارد در حالی که روغن زیتون در بدن رسوب نمی کند و همچنین شوینده است و گرفتگی رگ را برطرف می کند.
رئیس شورای ملی زیتون همچنین در پاسخ به این سوال که چند درصد بازار روغن زیتون داخلی و چند درصد روغن وارداتی پوشش می دهد، نیز گفت: امسال حدود ۶۵ درصد از بازار را روغن زیتون داخلی پوشش داده است در حالی که سال های قبل میزان واردات ۶۰ به ۴۰ بود و ۶۰ درصد بازار را وارداتی ها تامین می کردند.
گفتنی است در حوزه تولید روغن زیتون کشورهایی همچون اسپانیا، ایتالیا، مراکش، ترکیه، یونان، مصر، پرتغال، تونس، الجزایر، سوریه، آرژانتین، اردن، پرو، ایالات متحده، لیبی، لبنان، شیلی، ایران، آلبانی و غیره» جزو تولید کننده های مطرح هستند. همچنین در حوزه صادرات روغن زیتون نیز کشورهای «اسپانیا، ایتالیا، پرتغال» جزو اصلی ترین صادر کننده ها محسوب می شوند و سالانه درآمدزایی بالایی از این طریق رقم می زنند.