20 می در تقویم میلادی که امسال مصادف با 30 اردیبهشت‌ماه است، از طرف سازمان ملل متحد به‌عنوان روز جهانی زنبورعسل World bee day )) نام‌گذاری شده است. انتخاب یک روز در تقویم رسمی جهانی در جهت توجه بیشتر به اهمیت نقش بسیار بی‌بدیل زنبورها و سایر گرده‌افشان‌ها در سلامت کره زمین و بشریت صورت گرفته است.
به بهانه این روز مهم برای صنعت زنبورداری و در جهت اعتلای فرهنگ‌سازی برای اهمیت دادن به این حشره مفید که بقای جهان بدان وابسته است گفتگویی با مهندس بهزاد رفاهی، کارشناس ارشد صنعت زنبورداری، محقق، مدرس و پژوهشگر حوزه زنبورعسل ترتیب دادیم که در ادامه ازنظرتان می‌گذرد، ایشان مؤلف چندین کتاب در خصوص زنبورداری و داور علمی کنگره‌های جهانی زنبورعسل، عضو انجمن علمی زنبورعسل ایران و در گروه‌های مشورتی تصویب استانداردهای اجباری عسل طبیعی و ثبت کد ملی محصول برای ژل رویال مشارکت و عضویت داشته است.
عسلنا: جناب مهندس رفاهی، روز جهانی زنبورعسل در چه جهتی و چگونه به ثبت رسیده است؟
درواقع در این روز فرصتی را برای دولت‌ها، سازمان‌ها، جامعه مدنی و کلیه عموم مردم در همه کشورها فراهم می‌کند تا اقداماتی در جهت محافظت و تقویت گرده‌افشان‌ها و زیستگاه‌های آن‌ها، بهبود فراوانی و تنوع آن‌ها و همچنین پشتیبانی از توسعه پایدار زنبورداری ارائه کنند. پیشنهادی که توسط جمهوری اسلوونی با حمایت فدراسیون بین‌المللی زنبورداران (Apimondia) و سازمان FAO ارائه شد، برای بزرگداشت روز جهانی زنبور در 20 می هرسال، با تأیید مجمع عمومی سازمان ملل در سال 2017 روبرو شد. دلیل انتخاب این روز به جهت سالروز تولد «آنتون جانسا» (Anton Janša) یکی از پیشگامان پرورش زنبورعسل در کشور اسلوونی صورت گرفته است.
در خصوص ضرورت وجود چنین روزی در تقویم و اهمیت وجود این موجودات حیات‌بخش در طبیعت بفرمایید؟
زنبورها به‌عنوان مهم‌ترین گرده‌افشان‌های طبیعت سهم مؤثری در گرده‌افشانی و تولید بذر و میوه و در ادامه تنوع و تکثیر گونه‌های گیاهی زراعی، باغی و از آن مهم‌تر گیاهان مرتعی دارند و تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم زنبورها در جوامع گیاهی و توسعه پایدار باعث شده است که در بسیاری از کشورها تنوع زنبورها به‌عنوان نبض سلامت اکوسیستم به‌حساب بیایند.
تأثیرگذاری زنبورها در گرده‌افشانی به‌عنوان مهم‌ترین فایده این حشرات ارزشمند برای بشر از یک‌سو و تولید طیف متنوعی از محصولات طبیعی و سلامت‌محور همچون عسل، ژل رویال، گرده گل، بره موم و زهر زنبورعسل از سوی دیگر باعث شده که این نظریه ارائه شود که بیشتر از آنکه زنبورها به انسان‌ها احتیاج داشته باشند این ما هستیم که به زنبورها نیازمند هستیم.
با توجه به تغییرات اقلیمی و تلفات سنگین زنبورهای عسل در جهان، امسال ما چه رسالتی داریم؟
اما متأسفانه سیاست‌های غلط سیاست‌مداران و مسئولین در چند دهه اخیر هم‌راستا با گرم شدن کره زمین و کاهش جوامع زیستی زنبورها منجر به کاهش تنوع گونه‌ای زنبورها در دنیا و کاهش جمعیت زنبورعسل در بسیاری از کشورها به‌ویژه آمریکا شده است و زنگ خطر انقراض گونه‌های بومی زنبور در این کشور به صدا آمده است. همه شواهد و قرائن علمی ما را مصمم‌تر نموده است که برای ادامه زندگی در کره زمین به زنبورها محتاج هستیم و بایستی بیش‌ازپیش هوای زنبورها به‌ویژه زنبورعسل را داشته باشیم. زنبورعسل نبض حیات کره زمین و بشریت است.
مهم‌ترین دلایل تلفات و کاهش جمعیت زنبورهای عسل در دنیا چه عواملی است؟
کاهش اکوسیستم‌های طبیعی زیست زنبورها با تخریب زیست‌بوم‌ها و نیز افزایش سیستم‌های تک‌کشتی و کاهش منابع شهد و گرده مورداستفاده گرده‌افشان‌ها و زنبورعسل از عوامل جهانی مهم است.
استفاده بی‌رویه و غیراصولی از نهاده‌های شیمیایی اعم از سموم و آفت‌کش‌ها به‌ویژه سموم گروه نئونیکوتینوئیدها نیز در جهان تلفات سنگینی را به صنعت زنبورداری وارد کرده است.
همچنین عدم‌حمایت‌های لازم از زنبورداران به‌عنوان حافظان محیط‌زیست و سیاست‌گذاری‌های غلط دولت‌ها در جهان و در قبال زیستگاه‌ها، تغذیه و ایجاد تسهیلات مناسب نیز در این مورد مؤثر بوده است.